Open Science

Open Science representeert een nieuwe internationale benadering van het wetenschappelijke proces. Hierin staat de transitie van 'traditionele' onderzoekspraktijken naar een meer open en collaboratieve benadering centraal. Daarbij is Open Science een paraplubegrip en omhelst instrumenten zoals Open Access, Open & FAIR Data, Open Code, Open Peer-Review, Open Educational Resources en vele andere. Met deze instrumenten wordt zo veel mogelijk openheid in het onderzoeksproces nagestreefd.

Een belangrijk element van Open Science is het het gebruik van digitale technologie om nieuwe kennis te verspreiden. Nieuwe technologieën maken het mogelijk om de traditionele publicatiewijzen te vervangen door informatie en kennis al in een vroeg stadium van het onderzoek te delen. Daarmee zijn naast de wetenschapper ook anderen in de gelegenheid om mee te werken, gebruik te maken van en bij te dragen aan het wetenschappelijk proces.

Met het Nationaal Programma Open Science (NPOS) werd Open Science in 2017 ook in Nederland onderdeel van het wetenschapsbeleid. De overheid, de VSNU, VH, NWO, KNAW en andere kennisinstellingen hebben het NPOS en de hierin opgenomen Open Science-doelstellingen onderschreven. Het NPOS bevatte de volgende drie speerpunten: 

• Open Access: het bevorderen van vrije toegang tot (wetenschappelijke) publicaties
• FAIR data: het bevorderen van optimaal (her)gebruik van onderzoeksdata
• Citizen Science: het betrekken van burgerwetenschappers in het onderzoeksproces

In de afgelopen jaren is op deze drie speerpunten al veel vooruitgang geboekt. De nieuwe NPOS-visie voor 2030 bouwt voort op deze ontwikkeling en benadrukt tegelijkertijd een aantal nieuwe aspecten van Open Science. Daarbij volgt dit ambitiedocument een aantal leidende principes:

1. Wetenschappelijke kennis is een openbaar goed en toegang tot deze kennis is een universeel recht.
2. Wetenschappelijke resultaten en processen moeten zo open mogelijk en zo beperkt als nodig zijn.
3. Reproduceerbaarheid en toezicht zijn voorwaarden voor het waarbogen van wetenschappelijke integriteit en kwaliteit.
4. Academische en digitale soevereiniteit moet gewaarborgd zijn.
5. Diversiteit, gelijkheid en inclusiviteit zijn cruciaal voor het succes van Open Science.

(aangepast overgenomen uit het NPOS2030 Ambition Document)