Onderwijs en AI

Ethische afwegingen

Het gebruik van AI in het onderwijs (en daarbuiten) brengt een aantal verantwoordelijkheden met zich mee. Het gebruik van AI heeft impact, op onze studenten, op onszelf en op de maatschappij. We dienen rekening te houden met de mogelijke gevolgen van het gebruik van deze technologieën, ook (of misschien wel vooral) nu we die gevolgen nog niet goed kunnen overzien. De belangrijkste ethische afwegingen daarbij zijn momenteel, in willekeurige volgorde en met dank aan ChatGPT:

Data-privacy en -beveiliging: zie de tab Wet- en regelgeving.

Bias en discriminatie: de bias (= vooringenomenheid, vooroordelen) in AI-modellen kan leiden tot ongelijkheid in het onderwijs. Wees je bewust van mogelijke vooroordelen in de data en het model, en neem proactief maatregelen om dergelijke problemen te minimaliseren. Transparantie en verantwoording: AI-modellen zijn black boxes. Het kan moeilijk zijn om te begrijpen hoe ze tot hun uitkomsten komen. Wees transparant in het gebruik van AI en neem verantwoordelijkheid voor het wel of niet toepassen van de gegenereerde uitkomsten. Gevolgen voor de arbeidsmarkt: De impact van generatieve AI op de arbeidsmarkt is nog zeer onduidelijk. Denk na over de waarde van AI en de mogelijke gevolgen voor jouw rol en jouw professionele ontwikkeling als docent én over die van jouw studenten. Informed consent: Het gebruik van AI-systemen voor het verwerken van studentgegevens kan en mag alleen met geïnformeerde toestemming van die studenten. Zorg ervoor dat je studenten op de hoogte zijn van het gebruik van AI, van de mogelijke gevolgen daarvan en dat je studenten begrijpen wat het inhoudt. Als je hier niet zeker van bent, gebruik dan geen AI-systemen voor het verwerken van studentgegevens. Ook niet voor het verwerken van gemaakt werk zoals pogingen tot het detecteren van het gebruik van AI. Lange termijn gevolgen: overweeg ook de bredere implicaties van het gebruik van generatieve AI in het onderwijs, zoals de mogelijke invloed op de leerervaring, de relatie tussen jouw en je studenten, en de evolutie van het onderwijslandschap op de lange termijn. Richtlijnen en beleid: Zie verder deze pagina in Weten & Regelen op het intranet van de Hanzehogeschool Groningen (login vereist)

Overigens:

• Deze ethische afwegingen spelen niet alleen in het onderwijs. Ook provincies manen hun ambtenaren tot terughoudendheid met ChatGPT.
• Het uitvoeren van fraude wordt kinderspel voor criminelen, vreest cyberveiligheidsexpert Dave Maasland van ESET Nederland: 91 procent herkent niet dat déze phishingbrief door AI is geschreven | Hart van Nederland.
• Taalmodellen leren en creëren door het absorberen van enorme hoeveelheden bestaande teksten en data. Moeten makers van originele inhoud worden gecompenseerd? Hoe kunnen we de grenzen van 'fair use' of 'billijk gebruik' definiëren in deze nieuwe context? En wat zijn de implicaties voor de toekomst van creatieve expressie en innovatie?: Internet leegtrekken voor trainen van AI, mag dat zomaar? - Achtergrond - Tweakers
• AI is duur. Mensen doen werk in de meeste gevallen goedkoper dan AI (businessinsider.nl) en Dit zijn de onzichtbare kosten van AI - Kennisnet
• De Hogeschool Arnhem Nijmegen publiceerde een "Framework gebruik AI binnen de HAN.pdf" waarin ook bruikbare richtlijnen staan.

Privacy & security: AI en de AVG

Het gebruik van ChatGPT en andere AI-tools is niet veilig! Alle gegevens die je invoert overhandig je aan de ontwikkelaar van de tool. Bij ChatGPT dus aan OpenAI. De ingevoerde gegevenskunnen gebruikt worden worden om de AI-tool te verbeteren, en hoewel er de keuze is om de optie "Het model verbeteren voor iedereen" uit te zetten voldoet deze werkwijze niet aan de AVG/GRPD richtlijnen. Wees dus uiterst voorzichtig bij het gebruik van AI-tools zoals ChatGPT en vermeld geen persoonsgegevens of bedrijfsgevoelige informatie.

Zie verder deze pagina in Weten & Regelen op het intranet van de Hanzehogeschool Groningen (login vereist)

Uploaden van content

Niet alle content mag geüpload worden. De meeste, zo niet alle, databanken leveranciers geven geen toestemming voor upload van de informatie verkregen uit de databank (meestal krant- of wetenschappelijk artikel) in AI tools, als ChatGPT ter analyse, vervormen, etc. NexisUni stelt expliciet dat:

"Our Agreements do not permit you to use or upload content you receive through LexisNexis into external applications, bots, software or websites, including those using artificial intelligence technologies such as large language models and generative AI."

AI en toetsing

Het gebruik van AI door studenten bij toetsing is niet persé fraude, alleen het ongeoorloofd gebruik kan worden aangemerkt als fraude. In artikel 5.6 van het Studentenstatuut is opgenomen dat fraude wordt gedefinieerd als het handelen of nalaten van een student dat er op is gericht het vormen van een juist oordeel omtrent diens kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Het gebruik maken van ChatGPT (of andere AI-tools) wanneer dit niet is toegestaan of zonder dit (juist) te vermelden, valt dus onder deze definitie van fraude.

Het is goed om te realiseren dat fraude van alle tijden is en dat er altijd nieuwe manieren worden gevonden om ongemerkt te frauderen. Bij schriftelijke opdrachten bestond altijd al het risico dat een student deze door een ander liet maken: bijv. door een familielid in te schakelen of een bureau hiervoor te betalen. De opkomst van ChatGPT betekent dat een opdracht nu ook uitbesteed kan worden aan een computerprogramma. Bovendien ligt die vorm van uitbesteding voor alle studenten binnen handbereik en niet enkel voor studenten met connecties of geld. Het is en blijft dus belangrijk om bij het opstellen van toetsen goed na te denken over hoe je zo goed mogelijk waarborgt dat een student zelf de leeruitkomsten aantoont.

Zie verder deze pagina in Weten & Regelen op het intranet van de Hanzehogeschool Groningen (login vereist)

AI en denken

Een andere vraag in het kader van fraude is: hoe weet je of je met een persoon of met een computer te maken hebt? Is de content bedacht door een mens of gegenereerd door een computer? En wat is dan het verschil? In het digitale spiegelpaleis dat ChatGPT heet (managementsite.nl), duikt Ben Kuiken in dit vraagstuk.

Dit artikel concludeert dat het gebruik van AI in het hoger onderwijs zowel kansen als uitdagingen met zich meebrengt, maar dat universiteiten deze zorgen effectief kunnen aanpakken door te kiezen voor proactieve en ethische benadering voor gebruik van deze tools.

Cotton, D. R. E., Cotton, P. A., & Shipway, J. R. (2023). Chatting and cheating: Ensuring academic integrity in the era of ChatGPT. Innovations in Education and Teaching International, 61(2), 228–239. https://doi.org/10.1080/14703297.2023.2190148 

AI detectie

Het gebruik van Gen-AI kan soms lastig te detecteren zijn. Betrouwbare tools om het gebruik van Gen-AI te detecteren zijn er niet, en zo ze al ontwikkeld worden is de betrouwbaarheid op de langere, maar vaak ook de korte, termijn twijfelachtig. Er worden namelijk ook tal van AI-tools ontwikkeld om detectie te omzeilen.

Om enig beeld te krijgen van het gebruik van Gen-AI in ingeleverd werk is het is in elk geval aan te raden om de opdracht zelf in te voeren in ChatGPT, Microsoft Copilot of Google Gemini, zodat je een beeld krijgt van de output die Gen-AI genereert en zodat je een basis hebt om naar het werk van je studenten te kijken.

Daarnaast zijn er enkele algemene indicaties dat gebruik is gemaakt van Gen-AI (niet limitatief):

Bronnen:

• Het gebruik van niet bestaande bronnen: de tool combineert soms zelf namen van auteurs en artikelen, ziet er overtuigend uit maar als je bijvoorbeeld zoekt op auteurs blijkt dat deze nooit samen een artikel geschreven hebben.
• Het ontbreken van specifiek en actueel brongebruik: De tool kan wel teksten met bronvermelding genereren maar leunt daarbij nog sterk op vrij algemene standaardwerken en vermeldt geen paginanummers bij gebruikte bronnen.
• Het gebruik van artikelen waarvoor betaald moet worden: het is ongebruikelijk dat studenten betalen voor artikelen.
• Het gebruik van artikelen die qua inhoud helemaal niet passen bij het onderwerp van de opdracht: soms wordt er in een artikel slechts één woord genoemd dat relevant is voor de opdracht

Taalgebruik (zie ook Het herkennen van AI generated content in teksten - Frankwatching):

• Het overmatig gebruik van ‘linking words’: hoewel, concluderend, anderzijds, ten eerste, ten tweede etc. Of in het Engels: however, to conclude, on the other hand, another argument, nevertheless etc.
• Een perfecte indeling van het stuk, met foutloos geschreven alinea’s.
• Herhaling van argumenten, net een beetje anders verwoord.
• Onnodige of overbodige detaillering van de tekst.
• De ingeleverde tekst is heel algemeen geschreven, een vrij generiek verhaal zonder specifieke voorbeelden.
• Overdreven formeel en gestructureerd taalgebruik.
• Als je studenten wat beter kent, valt de schrijfstijl misschien ook op.

Opsporen van AI-gegenereerde afbeeldingen

• Maybe's AI Art Detector Deze app is een proof-of-concept demonstratie van het gebruik van een ViT-model om te voorspellen of een artistieke afbeelding is gegenereerd met behulp van AI.
• Illuminarty: voor opsporen van AI-gegenereerde afbeeldingen, synthetische, vervalste afbeeldingen en detecteren van deepfake.

  Ook optie voor teksten

Interessant om te lezen

• Desaire, H., Chua, A. E., Isom, M., Jarosova, R., & Hua, D. (2023). Distinguishing academic science writing from humans or ChatGPT with over 99% accuracy using off-the-shelf machine learning tools. Cell Reports Physical Science 4, 101426. https://doi.org/10.1016/j.xcrp.2023.101426

• Needle, F. (2023, 15 mei). AI Detection: How to Pinpoint AI Generated Text and Imagery [+ Detection Tools]. HubSpot. Geraadpleegd op 5 juni 2023 van https://blog.hubspot.com/marketing/ai-detection

• Weber-Wulff, D., Anohina-Naumeca, A., Bjelobaba, S. et al. Testing of detection tools for AI-generated text. Int J Educ Integr 19, 26 (2023). https://doi.org/10.1007/s40979-023-00146-z

• Akram, A. (2023). An empirical study of ai generated text detection tools. arXiv preprint arXiv:2310.01423. https://arxiv.org/abs/2310.01423

• Doraid Dalalah, Osama M.A. Dalalah, The false positives and false negatives of generative AI detection tools in education and academic research: The case of ChatGPT, The International Journal of Management Education, Volume 21, Issue 2, 2023, https://doi.org/10.1016/j.ijme.2023.100822.

Updates, feedback en aanvullingen welkom bij ai@org,hanze,nl

AI literacy

De RuG ontwikkelde een uitgebreide online e-learning course over AI literacy, de Critical AI Literacy e-learning course.

De course bestaat uit een verzameling tekstbestanden en video's (alles in het Engels) en is bedoeld voor zowel studenten als docenten die meer willen leren over de basisprincipes van op tekst gebaseerde generatieve AI-modellen zoals ChatGPT. De cursus behandelt vijf onderwerpen:

• Wat is AI?
• Hoe werken generatieve AI-modellen?
• Wat zijn de beperkingen van generatieve AI-modellen?
• Welke ethische implicaties zijn er verbonden aan generatieve AI-modellen?
• Wat zijn enkele toepassingen en overwegingen voor het gebruik van generatieve AI-modellen.

Gebruik van AI door studenten van de Hanzehogeschool

Twee reportages:

Collega Ning Ding deed onderzoek naar het gebruik van AI door studenten in de Hanzehogeschool.

Hieronder haar aanbevelingen (twee infographics) en.conclusies (PowerPoint)

Wanneer en hoe kun je AI gebruiken bij taken en opdrachten?

Erik Devlies gebruikt een schaal voor AI-gebruik in taken en opdrachten die onderwijsinstellingen en studenten kan helpen te bepalen in welke mate AI wel of geen rol kan spelen bij taken en opdrachten. Meer informatie en voorbeelden hiervan zijn te vinden in The AI Assessment Scale in Action: Examples from K-12 and Higher Education Across the World – Leon Furze en in Wanneer en hoe mag je AI gebruiken bij taken en opdrachten? | WilfredRubens.com over leren en ICT (te-learning.nl) voegt Wilfred Rubens daar zijn overdenkingen aan toe.

Bedenk overigens altijd dat generatieve AI, een taalmodel, geen kennis genereert. Het produceert aannemelijk klinkende taal die wij interpreteren als informatie. Berend Last schrijft hier meer over op LinkedIn.

Bron: https://www.schoolmakers.be/blog/ai-gebruik-in-taken-en-opdrachten/

Video: School will never be the same

Inhoud:

• 00:00 - Introduction;
• 02:28 - How do we know that students have learned? path 1: Banning AI;
• 06:03 - How do we know that students have learned? Path 2: Allowing AI;
• 09:52 - The problem with the calculator analogy;
• 11:18 - The science of learning;
• 15:44 - Conclusion

Zie Creating a Personalized Study Schedule with AI | Elite Medical Prep

De auteur past dit toe voor het medisch domein. AI biedt volgens hem mogelijkheid om studieplannen aan te passen aan de individuele sterktes en zwaktes van lerenden. Een belangrijk voordeel van AI op het gebied van studieplanning is de flexibiliteit. Het effectief benutten van AI, vereist echter dat de lerenden  gedetailleerde informatie verschaft. Daar vloeit ook volgens de auteur een kanttekening uit voort. AI-systemen zijn afhankelijk van de informatie die ze ontvangen en kunnen onbewuste zwakheden van de lerende over het hoofd zien. Desalniettemin kan AI volgens de auteur worden ingezet als een waardevol hulpmiddel bij het creëren van een efficiënte en gepersonaliseerde studieplanning. (Via Drie bijdragen over generatieve AI en didactiek | WilfredRubens.com)

AI bij summatieve toetsing

Wel of geen AI bij summatieve toetsing? Deze aspecten kunnen behulpzaam zijn bij het beantwoorden van die vraag.
Op persoonlijke titel gemaakt door Peter Hollants, vooralsnog niet uitgezet in de praktijk). Jatten en er op schieten mag.
Klik op de afbeelding voor een vergroting

Kansen en bedreigingen per toetsvorm

Bij toetsing willen we vanzelfsprekend een authentieke en unieke prestatie van de lerende zelf zien. Met de release van een nieuwe generatie AI zoals ChatGPT is er voor veel opleidingen reden om na te denken over de consequenties op de korte en langere termijn. Die consequenties hangen sterk samen met de structuur van het gebruikte toetsprogramma en de toetsvormen die worden ingezet. Dit speelt in het bijzonder wanneer studenten worden beoordeeld op producten (veelal tekst of code) die nu ook goed door AI gemaakt kunnen worden.

Om studentprestaties betrouwbaar en valide te kunnen beoordelen wordt het steeds belangrijker om goed zicht te houden op het proces dat leidt tot de prestatie, en dus minder sterk te focussen op het product. Dit is overigens in lijn met ander beleid. De ontwikkelingen rondom AI ervaren we in zekere zin dan ook als ‘wind in de rug’, omdat het verder het belang onderstreept om te volharden op de ingeslagen koers. Het neemt niet weg dat er voor de korte termijn voor sommige opleidingen wellicht aanpassingen of aanvullingen nodig zijn voor de toetsing. In bovenstaande interactieve PowerPoint worden de kansen, bedreigingen en benodigde acties voor verschillende toetsvormen toegelicht en mogelijke oplossingen geboden.

Daarbij wordt er per toetsvorm kort ingegaan op eventuele kansen of kwetsbaarheid door AI. Voor eventuele kansen kunnen bijvoorbeeld curriculumcommissies of docententeams zelf beoordelen in hoeverre AI ook ingezet kan worden om sneller hogere orde gesprekken met studenten te organiseren. Voor wat betreft de bedreigingen; naast het evalueren van de aparte toetsen lijkt het ons vooral ook belangrijk dat het toetsprogramma als geheel goed door examencommissies geanalyseerd/beoordeeld wordt om betrouwbaarheid en validiteit te kunnen garanderen. Ook kan het van belang zijn om de formulering van leeruitkomsten te herevalueren.

Klik op de toetsvorm voor informatie over kansen, bedreigingen en benodigde acties.

Competentietoetsen:

Productbeoordeling | Performance assessment | Portfolio-assessment zonder interview | Portfolio-assessment met interview

Kennistoetsen:

MC-toets | Open vragen toets | Mondelinge toets | Essay

Vaardigheidstoetsen:

Observatie | Productbeoordeling | Reflectieverslag

Met dank aan de collega's van de diensten
O&O, DLWO en O&S van NHLStenden hogeschool,
die de eerste versie van onderstaand overzicht samenstelden.

Automatische feedback en beoordeling: toekomstmuziek?

Automatische feedback lijkt een aantrekkelijke toepassing van generatieve AI in het onderwijs. Ten opzichte van feedback door docenten of hun medestudenten krijgen studenten bij feedback door generatieve AI sneller en mogelijk ook meer persoonlijke of individuele feedback. Feedback door generatieve AI is telkens uniek, in tegenstelling tot de geautomatiseerde feedback door niet intelligente systemen zoals de standaard feedback bij meerkeuzevragen. Hierdoor kan feedback door generatieve AI ook bijdragen aan meer leerwegonafhankelijk onderwijs.

Voor docenten kan automatische feedback een aanzienlijke tijdsbesparing betekenen. Tijd die ze dan aan andere onderwijstaken kunnen besteden, zoals persoonlijke begeleiding van studenten of het doorontwikkelen van het onderwijs. Mogelijk is die feedback ook objectiever. Tevens kan feedback door generatieve AI wellicht bijdragen een rijkere dataset voor learing analytics, en daarmee aan het meer doelgericht doorontwikkelen van het onderwijs.

Er zijn nog veel meer voordelen van geautomatiseerde feedback en beoordeling te bedenken, en hoewel generatieve AI-tools bekend zijn om hun onnauwkeurige antwoorden, is het ondertussen wel mogelijk om AI in te zetten voor geautomatiseerde feedback. Pascal Mariany, senior docent aan de Hogeschool Utrecht en zelfstandig innovator in het onderwijs, gespecialiseerd in AI en game development, heeft hioervoor een tool ontwikkeld die hij gratis beschikbaar stelt: Feedback Companion Edu - Jouw Gratis AI maatje. Pascal staat voor AI-tools die de dialoog kunnen versterken. Hij benadrukt het belang van transparantie in het gebruik van deze tools en biedt keuzevrijheid door middel van een opt-in benadering. Hierdoor kan automatische feedback een plek krijgen in het gehele feedbackproces:

Automatisch beoordelen door AI-tools is echter nog een brug te ver, zo blijkt ook uit recent onderzoek. Ook bevat de AVG een verbod op een "uitsluitend op geautomatiseerde verwerking gebaseerd besluit waaraan voor de betrokkene juridische of anderszins aanmerkelijke gevolgen zijn verbonden": toezicht_op_ai_en_algoritmes.pdf (autoriteitpersoonsgegevens.nl). Geautomatiseerde summatieve beoordeling in het onderwijs heeft zonder twijfel aanmerkelijke gevolgen voor de studenten, en is dus bij wet verboden.

ChatGPT zelf ondersteunt dit door te zeggen: "As an AI, I can certainly help you review an assignment and provide feedback on areas such as grammar, structure, clarity, and coherence. However, I can't assign a numerical or letter grade like a human teacher would. This is because grading often involves subjective judgment and understanding of the specific grading criteria used in your class or school, which I don't have access to." (Met dank aan Paolo Tomev, studentassistent in het lectoraat Digitale Transformatie)

Zie verder ook

• Kunnen we het nakijken van huiswerk toevertrouwen aan Artificial Intelligence?  - Docentenbijscholing
• AI's New Role In Education: Automated Grading - eLearning Industry
• Wat betekent AI voor toetsing? | SURF Communities
• Onderwijs Orakel - jouw gids in de wereld van onderwijs

Gen-AI is ook erg geschikt voor het maken van rubrics

Over de kwaliteit van AI-gegenereerde rubrcis

• Zoals bij alle toepassingen van AI is de kwaliteit van de output, in dit geval dus de rubric, afhankelijk van de kwaliteit van de input, de prompt. Hier vind je inspiratie voor prompts voor het genereren van Rubrics | AI for Education.


• In het artikel Using ChatGPT to create teaching materials: marking criteria & rubrics | Dr. Emily Nordmann onderzoekt de auteur of ChatGPT de zes beoordelingscriteria, die zij en haar collega’s gebruiken, kon verbeteren. De resultaten van het experiment waren goed. Vervolgens vroeg de auteur om de beschrijvingen van de beoordelingscriteria. Ook hier waren de resultaten zeer bevredigend. Natuurlijk zijn er volgens haar enkele kritische opmerkingen te maken. De output is zeker niet perfect en kan niet zonder meer gebruikt worden zonder een redacteur met expertise. (Via Drie bijdragen over generatieve AI en didactiek | WilfredRubens.com)

AI en toetsen - de rol van leerdoelen

Om de toetsing AI-proof te maken, kan ook kritisch worden gekeken naar de leerdoelen. De bovenste 3 lagen van de taxonomie van Bloom- toepassen, analyseren of creeëren - zijn vaardigheden die AI niet kan en die juist belangrijk zijn voor een goede beroepsbeoefenaar. Door te toetsen op deze leerdoelen worden toetsen meer AI-proof en ontstaat er zelfs ruimte om de student AI als gereedschap in te laten zetten tijdens toetsing.

Op dit moment is het in het hoger onderwijs zo dat de leerdoelen of leeruitkomsten met een kader vormen dat de digi- en datavaardigheid van studenten, docenten en examinatoren nog sterker in beeld kan brengen, hoe AI constructief kan worden ingezet in de doorontwikkeling van flexibele curricula.

Leeruitkomsten kunnen zodanig gepersonaliseerd worden in de uitvoering van studie, taken en opdrachten, dat de motivatie van de student is om eigen onderzoek uit te voeren en de eigen ontwikkeling centraal te stellen. Dat zal een andere blik op de invulling en samenhang van leerdoelen of leeruitkomsten vragen van de opleidingsprofielen. In elk geval zal worden nagegaan, welke rol ChatGPT of AI in de beroepspraktijk van de op te leiden beroepsbeoefenaren zal gaan spelen. En daar zal in het onderwijs en in de toetsing een rol voor moeten worden ingeruimd. [5]

Post-AI Assessment Design

"As initial fear of AI among educators turns more and more into curiosity, the question I get asked most is: how can I assess learning if ChatGPT can write assignments? This week, I’ll share a simple, three-step guide to get you started on designing assessments for the post-AI classroom, plus some tips on how to use ChatGPT to help you to rapidly redesign your assessments"

Zie Post-AI Assessment Design - by Dr Philippa Hardman (substack.com)

Advies van de Nederlandse AI Coalitie

Met de introductie van ChatGPT is er veel discussie ontstaan over het gebruik van generatieve AI-tools in het onderwijs. Om docenten te helpen bij het nadenken hierover, heeft de werkgroep Scholing & Onderwijs van de Nederlandse AI Coalitie een puntsgewijze advieslijst samengesteld, die is opgedeeld in vier hoofdcategorieën: fraudepreventie en detectie, alternatieve toetsingsmethodes, integratie in het onderwijs, en beperkingen en ethische aandachtspunten.

NB: Aspecten die niet expliciet aan bod komen in dit document zijn bijvoorbeeld: mogelijkheden bieden aan studenten om met AI te experimenteren, toetsvormen ontwerpen waarin AI een sleutelrol speelt, AI inzetten om eerste draft versies te genereren van essays, teksten, projecten enzovoorts.

AI-tools zijn hulpmiddelen

AI-tools zoals ChatGPT zijn een modern hulpmiddel, net zoals vroeger de rekenliniaal, de rekenmachine en internetbronnen zoals Wikipedia en Google Search zich aandienden. Deze ontwikkelingen hadden elk een grote impact op het werkveld en daarmee ook op leren in het onderwijs. Het gebruik van ChatGPT kan bijvoorbeeld waardevol zijn om studenten te trainen in kritisch denken. Je kunt studenten teksten laten genereren, ze samen analyseren en in gesprek met elkaar op waarde leren schatten. Of en hoe je kunstmatige intelligentie toepast, als bron citeert, kritisch de output bekijkt, er verder onderzoek naar doet: dat zijn allemaal aspecten die in alle opleidingen en leerjaren aan bod kunnen komen. De toepassing van AI vraagt altijd om een ethische afweging. Kan er sprake zijn van algorithmic bias, in welke mate zijn de algoritmes transparant en uitlegbaar, is er sprake van ongelijkheid in toegang tot dit soort middelen? Dit onderzoekend vermogen rondom de ethiek van kunstmatige intelligentie hoort hand in hand te gaan met het toepassen ervan in het onderwijs en voorbereidend op deelname in het werkveld. [5]

AI als assistent van de docent

Door docent kunnen AI-tools gebruikt worden als waardevolle onderwijsassistent, bij bijvoorbeeld:

• het beantwoorden van vragen van studenten, bijvoorbeeld in de vorm van een FAQ-lijst (+ antwoorden!) 
• verzorgen van onderwijs op maat en passende leerroutes voor elke student
• het toegankelijker maken van het onderwijs, voor studenten die extra ondersteuning goed kunnen gebruiken.

Aandachtspunt daarbij is wel dat de informatie die generatieve AI-tools overtuigend brengen als volledig en volledig juist dit vaak niet is. Uitgebreid testen, of door studenten laten testen, en vooral veel aandacht voor de prompt (zie ook de tab Prompt engineering in deze LibGuide) zijn daarom essentieel.

AI-tools zijn ook heel geschikt om een plotseling gebrek aan creativiteit of inspiratie op te lossen

• Gebruik ChatGPT om teksten samen te vatten of te vereenvoudigen.
• Verrijk je lesmateriaal met een verhaallijn over de leerdoelen, een aantal aansprekende casussen of uitgewerkte voorbeelden.

Meer ideeën en inspiratie vind je o.a op:

• AI voor Docenten – Dé Bron voor AI-onderwijstools en -technieken: in de tab AI-tools vind je o.a. Prompts voor docenten | Acht ideeën over werken met ChatGPT | Afbeeldingen | Overige AI-tools
• ChatGPT: 6 praktische ideeën voor in de les - Vernieuwenderwijs : Interview | Rubrics | Mindmaps | Expertgroepen |Een krachtig verhaal | Focus op het proces
• AI | ChatGPT in het onderwijs - Handreiking AI en ChatGPT in het onderwijs (rocmn.nl) : m.n. het onderdeel Impact op opdrachten binnen formatief handelen.
• Berend Last op LinkedIn - een inventarisatie onder 500 Britse docenten over hoe zij generatieve AI inzetten, m et echte toepassingen in de klas en geen speculatieve potentie.

AI als assistent van de student

Ook voor studenten kunnen AI-tools waardevolle assistenten zijn. Denk daarbij aan de vliegende start die studenten kunnen maken met een (nieuw) onderwerp, als ze de basale content die over een bepaald onderwerp ook door AI kan worden gegenereerd niet meer zelf hoeven samen te stellen. Studenten kunnen hun waardevolle tijd dan besteden om vanuit dat basale kennisniveau tot grotere hoogte te komen dan nu vaak het geval is. Daarbij is het overigens wel belangrijk dat studenten leren om ook die basale, door AI gegenereerde content, altijd te controleren. Zo leren ze tijdig de (AI-)tools die ze ook in het werkveld zullen tegenkomen op een verantwoorde manier te gebruiken. De richtlijnen die de Hanze hiervoor heeft opgesteld voor haar studenten (login vereist) kunnen erg helpend zijn.

Npulse ontwikkelde een kit die je helpt om een workshop ‘AI-assistenten in het Onderwijs’ te organiseren, waarin deelnemende docenten zelf gaan nadenken over de wensen en eisen voor toekomstige AI-assistenten voor hun studenten.

AI als procesbegeleider

Marcel Mutsaarts, hoofddocent bij de ALO van de HAN, experimenteerde in een eerstejaars PABO-ALO klas met AI in de rol als procesbegeleider voor studenten die in projectgroepen moeten samenwerken. De resultaten waren verrassend en veelbelovend. Zie deze LinkedIn post, of leest eerst onderstaande samenvatting. Met dank aan ChatGPT

In een experiment met eerstejaars PABO-ALO studenten fungeerde een op maat gemaakte GPT als procesbegeleider voor het opstellen van samenwerkingscontracten in projectgroepen. De AI begeleidde studenten stapsgewijs, stelde gerichte vragen over taakverdeling, communicatie en conflicthantering, en stimuleerde diepere discussies. De resultaten waren positief: studenten gebruikten de AI serieus, hadden levendige gesprekken en waardeerden de op maat gemaakte begeleiding, wat resulteerde in betere samenwerkingsovereenkomsten. Het experiment toonde aan dat AI kan bijdragen aan kritischer denken en diepere betrokkenheid in het leerproces. AI werd gezien als een nuttig hulpmiddel in onderwijsprocessen.

OpenAI. (2024). ChatGPT-4o (Oct 23 version) [Large language model].

AI als assistent bij het ontwikkelen van onderwijs

Via METIS Onderwijsadvies, met dank aan Jan Roelof Dries.

Ook bij het ontwikkelen van onderwijs kan AI worden ingezet als persoonlijk assistent. De prompts in onderstaand document zijn gemaakt door Metis Onderwijsadvie. De teksten zijn de prompts waarmee ChatGPT of een andere chatbot kan worden ingericht als assistent bij het ontwikkelen van onderwijs. Ze zijn ontwikkeld voor de opleiding bedrijfseconomie van de HvA, maar ook bruikbaar voor andere opleidingen. Want sommige delen in de prompts zijn GEEL gemarkeerd. Dit zijn velden waar je module specifieke informatie invult.

Inhoud van het document:

• Prompts voor het beoordelen en verbeteren van de leerdoelen van de modules, op basis van criteria zoals aanzetten tot zelfsturing, authenticiteit, diepgaand betekenisvol leren, aanzetten tot interactie en leerproces gestuurde feedback.
• Prompts voor de toetsing van de modules, op basis van de leerdoelen en criteria: valide, betrouwbaar, constructive alignment, formatief en summatief.
• Prompts voor ideeën van onderwijsactiviteiten. met de criteria: initiatie van leerprocessen en constructive alignment.

Teaching with AI

Via OpenAI, met dank aan Eveline van Beem

De ontwikkelaar van ChatGPT en DALL-E, OpenAI, biedt een erg interessante "Guide for teachers using ChatGPT".
Daarin vind je oa.:

AI prompts voor onderwijsontwerp

Op deze pagina presenteert VU CTL een aantal kant-en-klare, uitgebreide en effectieve AI-prompts om je snel te helpen ideeën te genereren voor onderwijs en leren. De tool biedt de volgende opties:

• "Los mijn onderwijsprobleem op"
• Interactieve werkvormen
• Cursishandleiding
• Toetsvragen
• Les/College
• Rubric/Beoordelingsschema

ROC Midden Nederland

AI | ChatGPT in het onderwijs - Handreiking AI en ChatGPT in het onderwijs (rocmn.nl)

Een lezenswaardige online publicatie over:

1. Wat is ChatGPT?

2. Welke impact heeft het op ons onderwijs?

3. Wat is de impact op opdrachten en formatief handelen?

4. Welke impact is er voor het maken van toetsen en examens?

5. Wat is de impact voor de makers van de samenleving?

HAN

Fontys

Erdinç Saçan, docent en onderzoeker bij Fontys Hogeschool ICT en Practor bij ROC Tilburg, schreef een boek, getiteld 'Inclusieve Artificial Intelligence'. In het boek komen 40 experts aan het woord, die in duidelijke taal uitleggen wat AI is, en welke vragen, uitdagingen en kansen de technologie met zich meebrengt. Download hier gratis het e-boek van Erdinç Saçan.

VU Education Lab Knowledge Base

Het VU Education Lab experimenteert met verschillende mogelijkheden om met generatieve AI leren en doceren te ondersteunen.
In hun Knowledge Base vind je: 

SURF & OU

Deze handige AI-tools besparen docenten veel tijd

Je kunt de blog hier lezen!

Twee infographics met in totaal 143 ideeën

Klik op de afbeeldingen om te vergroten

Magazine Slimmer onderwijs met AI

Van Npuls, het Nationaal Groeifondsprogramma van en voor alle publieke mbo-scholen, hogescholen en universiteiten in Nederland.

De kansen en risico’s van Artificial Intelligence (AI) maken veel los in de onderwijssector. Er wordt volop gebruik van gemaakt en tegelijkertijd is nog lang niet alles bekend en bestaan er veel misvattingen over. Tijd voor een magazine vol informatie en inspiratie voor docenten en andere onderwijsprofessionals!

De content is gegroepeerd langs 6 thema’s:

• AI in het onderwijs
• AI en toetsen
• Inspirerende voorbeelden
• AI en ethiek
• AI en (het perspectief van) de student
• Richtlijnen en beleid rondom AI

Lees meer en download het magazine hier: Npuls presenteert het magazine Slimmer onderwijs met AI - Npuls

Faculty voices

Harvard GenAI Library for Teaching and Learning
The videos in this library, created by the Office of the Vice Provost for Advances in Learning (VPAL), explore the myriad ways Harvard faculty use generative AI tools to support and enhance teaching, learning, and research. - Faculty voices Archives - Generative AI @ Harvard

Exploring AI Pedagogy

Een MLA-communityplatform voor het delen van ervaringen met AI in het onderwijs.

Onderwijsprofessionals kunnen via een Google Form een ervaring met AI in het onderwijs beschrijven. Het kan gaan om succesvolle en teleurstellende experimenten. De reflecties kunnen gaan over specifieke lesactiviteiten, didactische praktijken of algemene observaties over AI in het onderwijs. Daarna publiceert een redactie de betreffende ervaring in één van de volgende categorieën:

• Beleid academische integriteit
• AI ethiek
• Bias in AI
• Brainstorming
• "Creatieve" output
• Schrijven van essays
• Herkennen van door AI gegenereerde output
• Tekst genereren

Het platform is het initiatief van de Modern Language Association MLA-CCCC AI Task Force die is opgericht om onderwijsbehoeften gerelateerd aan generatieve AI aan te pakken.

• AI in Academic Writing: approaches, strategies, uses

Presentation by the RuG Language Centre at #ONING Workshops June 13, 2023

• Artificial intelligence (in education) - where are we now?

Met dank aan Wytze Koopal (RuG - w.y.koopal@rug.nl). Over: AI in 5 minuites | Use & implications for education | How to deal with it as a teacher? | Safeguarding assessment | AI applications for eductaion | Concerns for generative AI

• A Teacher's Prompt Guide to ChatGPT

A short instructional teachers guide to using ChatGPT. By following this guide, you will learn how to effectively incorporate ChatGPT into your teaching practice and make the most of its capabilities.

• De invloed van ChatGPT op leren, opleiden en onderwijs

ChatGPT, een chatbot ontwikkeld door OpenAI, heeft de potentie om het landschap van leren, opleiden en onderwijs ingrijpend te veranderen. De snelle ontwikkeling van deze applicatie laat ons alleen maar nog vermoeden wat ons over tien jaar te wachten staat. In dit artikel bespreekt Wilfred Rubens de invloed van ChatGPT op leren, opleiden en onderwijs, evenals de beperkingen en risico's die het met zich meebrengt.
Meer weten? Bekijk dan ook #Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie | WilfredRubens.com over leren en ICT (te-learning.nl) | #Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie 

Zeven pilots

Ben jij benieuwd naar wat ervoor nodig is om een AI-tool te integreren in het onderwijs? Of wat het voor docenten betekent als er een AI-tool in de klas wordt gebruikt? Hoe de samenwerking verliep tussen startups en onderwijsinstellingen, waar zij tegenaan liepen en welke data-, privacy- en veiligheidsvraagstukken hierbij kwamen kijken? Lees het terug in dit magazine!

ChatGPT: 6 praktische ideeën voor in de les - Vernieuwenderwijs

(Volg de link voor de details)

1. Interview
   Vraag aan ChatGPT of die zichzelf voor kan doen als een (historisch) bekend persoon of (andere) expert op het vakgebied. Studenten kunnen dan met deze expert praten en bevragen. Tevens kan de expert ze helpen met het formuleren van goede (leer)vragen over het vakgebied.
    
2. Rubrics
   Rubrics maken kan best pittig zijn. Waarom zou je ChatGPT hier niet voor inzetten? Een eerste basisopzet is vrij eenvoudig te creëren. Geef duidelijk aan om welk niveau het gaat en dat je bijvoorbeeld een opbouw in moeilijkheid wilt zien. Hoe ziet deze rubric er voor jou uit en welke elementen wil je hierin terugzien?
    
3. Mindmaps
   Laat je studenten een mindmap of woordenwolk maken wanneer een bepaald begrip of thema centraal staat, waarna ze deze aan laten vullen door ChatGPT.
    
4. Expertgroepen (Jigsaw)
   Verdeel een aantal onderwerpen aan je leerlingen of studenten. Er wordt eerst individueel nagedacht over het onderwerp. Hierbij laat je de helft gebruik maken van ChatGPT.
    
5. Een krachtig verhaal
   Actieve werkvormen zijn een ontzettend krachtige methode en leren doe je vooral door actief aan de slag te gaan, maar er wordt daarbij regelmatig ook voorbij gegaan aan één van de mooiste én krachtigste manieren van leren: het luisteren naar een goed verhaal.
    
6. Focus op het proces 
   ChatGPT is een geweldige virtuele assistent. Je kunt jouw leerlingen of studenten bijvoorbeeld een boek laten schrijven. Om ChatGPT hierbij in te zetten moeten zij kritisch nadenken over het proces wat een schrijver moet doorlopen.
   
   En aanvullend drie ideeën uit de nieuwsbrief van het Instituut voor Bedrijfskunde (Hanze):
    

7. Exit ticket
   Gebruik een gepersonaliseerde exit ticket met AI. Met onderstaande prompt laat je studenten een quiz maken over een onderwerp die jij wilt. Als ze 10 vragen goed hebben beantwoord mogen ze de les verlaten. Probeer het eens!!!

   “Als student ben ik momenteel bezig met het bestuderen van stof over <vak of onderwerp invullen>. Ik zou graag mijn kennis hierover willen testen door middel van een reeks multiplechoicevragen waarbij je specifiek mijn kennis toetst over <vak of onderwerp>. Iedere vraag bevat steeds drie antwoordmogelijkheden. Ik vraag je om deze vragen één voor één te stellen, zodat ik de tijd heb om op elke vraag te reageren. Na elk  gegeven antwoord wil ik dat je reflecteert op mijn reactie en beoordeelt of mijn antwoord correct of incorrect is. Vervolgens gaan we direct door naar de volgende vraag. Bij een correct antwoord ga ik naar een hoger level (bijvoorbeeld van level 1 naar level 2), en bij een incorrect antwoord daal ik een level. Dit quizproces begint op level 1, en ik zou graag willen dat we doorgaan tot ik level 10 bereik. Wanneer ik level 10 heb bereikt, zou ik het leuk vinden als je zegt: "Gefeliciteerd, je bent aangekomen op  level 10. Je bent een echte kampioen!"
    

8. Quizizz
   Op www.quizizz.com kun je nu supersimpel een quiz laten maken van je documenten met AI! Het enige wat je hoeft te doen is je PDF, PPT of DOC uploaden, en poef—de magie begint! Binnen no-time krijg je automatisch quizvragen op basis van de inhoud. Makkelijker kan niet!
    

9. Perplexity
   Perplexity is een AI-zoek- en Q&A-tool die direct antwoorden geeft op je vragen door real-time informatie van betrouwbare bronnen te verzamelen. Je krijgt snel, feitelijke antwoorden met bronvermeldingen, zodat je altijd kunt controleren waar de info vandaan komt. Handig voor ons én voor onze studenten.

Ten roles for AI in education

(Source unknown)

Twaalf video's

Een verzameling van, op dit moment, twaalf goede voorbeelden om elkaar te inspireren: Best Practices - AI voor Docenten

Heb je ook een goed voorbeeld? Stuur het vooral op! Het idee:

🎥 Docenten, onderzoekers, managers, onderwijsmakers maken een korte video van 1 tot 5 minuten. Met slides mag, hoeft niet. Hoe laagdrempeliger, hoe beter – zorg wel voor goede audio.

💡 In de video vertel je hoe je AI inzet, bijvoorbeeld rondom toetsing, beleid, of bij het leerproces. Wat werkt, wat niet?

📩 Deze video stuur je naar hallo@barendlast.com, met in het onderwerp “𝐄𝐝𝐮𝐀𝐈 𝐩𝐫𝐚𝐜𝐭𝐢𝐜𝐞 𝐯𝐢𝐝𝐞𝐨”, met daarbij een titel en een korte omschrijving van 3-5 zinnen.

Dit initiatief is een samenwerking tussen Marieke van Osch, Tom Naberink, Marcel Mutsaarts, Pascal Mariany en Barend Last.

A SWOT analysis of ChatGPT: Implications for educational practice and research

In deze SWOT vind je vier sterktes, vier zwaktes, vier kansen en
vijf bedreigingen van ChatGPT in het onderwijs. Dus 4x4+1 SWOTs.

"ChatGPT is an AI tool that has sparked debates about its potential implications for education. We used the SWOT analysis framework to outline ChatGPT’s strengths and weaknesses and to discuss its opportunities for and threats to education. The strengths include using a sophisticated natural language model to generate plausible answers, self-improving capability, and providing personalised and real-time responses. As such, ChatGPT can increase access to information, facilitate personalised and complex learning, and decrease teaching workload, thereby making key processes and tasks more efficient. The weaknesses are a lack of deep understanding, difficulty in evaluating the quality of responses, a risk of bias and discrimination, and a lack of higher-order thinking skills. Threats to education include a lack of understanding of the context, threatening academic integrity, perpetuating discrimination in education, democratising plagiarism, and declining high-order cognitive skills. We provide agenda for educational practice and research in times of ChatGPT."

Full article: A SWOT analysis of ChatGPT: Implications for educational practice and research (tandfonline.com)