De gids voor generatieve AI in het onderwijs

 

Do you want to translate this site to English? (Or any other language). Simply use Google Translate Websites

 

Nieuwkomer?
Ben je nog echt een nieuwkomer in generatieve AI? Dan is deze cursus AI Voor Studenten – Meer productiviteit in minder tijd! zeker de moeite waard, ook voor docenten. Or, in English and 'somewhat' longer: Generative AI for Beginners (microsoft.github.io).

 

Belangrijk en actueel:

▶️AI en Toetsen◀️▶️Deep Research◀️▶️Automatiseren◀️

 

▶️Studiemodus in ChatGPT◀️

met interactieve "Socratische" prompts. Die functie vind je onder het "+"-je in de chatbalk.

 

Artificiële intelligentie

Onderwijs en AI

AI in Research & Innovation

Generatieve AI Tools

Prompt engineering

Contact, support & bronnen

 

🧠 Blijf meedenken met onze AI Library Guide!

In juni 2025 hebben we deze Library Guide volledig doorgelicht, geëvalueerd en waar nodig geactualiseerd. Sommige video’s zijn echter nog wel wat verouderd. Heb jij een tip voor een betere of recentere video? Laat het ons weten! Jouw input helpt ons om deze gids actueel en relevant te houden. Stuur je suggesties en links naar: ai@org.hanze.nl

 

🔄️ Onlangs toegevoegd of aangepast

 

Juli 2025: de belangrijke veranderingen en toevoegingen:

Juni 2025:

Eerder 2025:

Nog eerder:

 

🤖

Wat ontbreekt?


De ontwikkeling van generatieve kunstmatige intelligentie (GEN-AI) verloopt stormachtig. Met grote regelmaat worden er nieuwe AI-tools gepresenteerd, komen er resultaten van nieuw onderzoek beschikbaar en vormen professionals op diverse terreinen nieuwe meningen. Wij proberen deze Library Guide zo goed mogelijk up-to-date te houden. Echter, vul bij het ontdekken van ontbrekende of foutieve informatie a.u.b. dit formulier in. Wij zorgen er dan zo snel mogelijk voor dat de Library Guide weer up-to-date gebracht wordt.

 

Bij vragen of behoefte aan advies of ondersteuning bij het toepassen van AI in het onderwijs, onderzoek of andere werkzaamheden die je uitvoert voor de Hanzehogeschool kun je contact opnemen met een van de collega's die genoemd worden bij Contact & support. Stuur ons gerust een mail met je vraag, wij zijn er om jou te ondersteunen!

 🤖

 

🧠 Blijf meedenken met onze AI Library Guide!

In juni 2025 hebben we deze Library Guide volledig doorgelicht, geëvalueerd en waar nodig geactualiseerd. Sommige video’s zijn echter nog wel wat verouderd. Heb jij een tip voor een betere of recentere video? Laat het ons weten! Jouw input helpt ons om deze gids actueel en relevant te houden. Stuur je suggesties en links naar: ai@org.hanze.nl

AI - Artificiële Intelligentie

 

🧠Kunstmatige intelligentie

 

Kunstmatige intelligentie (AI, van Artificial Intelligence) is het vermogen van een machine om mensachtige vaardigheden te vertonen, zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit. [1] We maken daarbij onderscheid tussen generatieve AI en niet-generatieve AI.

 

Generatieve AI (ook wel Gen-AI genoemd) is een type AI dat nieuwe inhoud kan creëren, zoals tekst, afbeeldingen, audio of video. Deze systemen zijn getraind op grote datasets en gebruiken machine learning-algoritmes om originele output te genereren. Wanneer AI vooral output levert zoals getallen, classificaties, kansen of categorieën – dus zonder nieuwe inhoud te maken – spreken we van niet-generatieve AI.

 

🔎Focus van deze Library Guide

 

Deze Library Guide richt zich op generatieve AI en de toepassingen daarvan in het (hoger) onderwijs. Tot eind 2022 was er weinig aandacht voor AI in het onderwijs. Veel AI-tools stonden nog in de kinderschoenen of waren alleen beschikbaar tegen betaling. Een belangrijke doorbraak kwam op 30 november 2022, toen het Amerikaanse softwarebedrijf OpenAI de generatieve chatbot ChatGPT gratis beschikbaar stelde. In de maanden daarna volgden andere tools, zoals Bing Chat van Microsoft (later omgedoopt tot Copilot). Vanaf januari 2024 kon generatieve AI zelfs worden geïntegreerd in Microsoft Office.

Let op: volgens het advies van SURF wordt het gebruik van Microsoft 365 Copilot op dit moment afgeraden vanwege privacyrisico’s: "gebruik Microsoft 365 Copilot vooralsnog niet vanwege privacyrisico’s." Dit geldt dus voor de integratie van Copilot met Office toepassingen. De versie die geen toegang heeft tot je Officetoepassingen, https://m365.cloud.microsoft/, mag wel gebruikt worden.

 

De ontwikkelingen in 2024 en 2025 gingen snel:

  • Google introduceerde Gemini
  • Er kwamen tools voor het genereren van muziek en video
  • Nieuwe generatieve chatbots verschenen op de markt
  • In april 2025 werden functies als Deep Search, Deep Research en Deep Thinking gelanceerd in zowel betaalde als enkele gratis versies van chatbots.

Dat generatieve AI een blijvende plaats heeft verworven, staat buiten kijf. Daarom is het belangrijk dat ook het onderwijs zich hierin verdiept en experimenteert met de mogelijkheden.

 

🗨️Hanze AI Community

 

Binnen de Hanzehogeschool is een actief netwerk van AI-gebruikers: de Hanze AI Community – een voortzetting en uitbreiding van de eerdere Hanze Machine Learning Community. We komen af en toe fysiek bijeen, maar houden ook online contact.

 

Wil je lid worden? Je kunt je aansluiten via Teams:
📌 Hanze AI Community | Microsoft Teams
In dit Team vind je ook een overzicht van AI-gerelateerde evenementen binnen en buiten de Hanze.

 

AI voor Dummies in 2 minuten

 

 

 

Generative AI in a Nutshell

 

 

 

Generative AI Explained

 

 

Hoe werkt generatieve AI?

 

➿Een dubbel neuraal netwerk

 

Generatieve AI-systemen maken vaak gebruik van twee samenwerkende neurale netwerken: een generator en een discriminator. De generator maakt bijvoorbeeld een tekst, afbeelding, geluidsfragment of video. De discriminator beoordeelt vervolgens of de output aan de gewenste criteria voldoet.

Dit soort systemen worden GAN’s genoemd: Generative Adversarial Networks. Ze zijn zo ontworpen dat de generator steeds beter leert door feedback van de discriminator. Zo ontstaat stap voor stap een steeds realistischer eindproduct.

 

 

 

🎦Verdiep je in de werking van Gen-AI

 

In de drie korte video’s onder de tabs leer je meer over de werking van generatieve AI:

  1. Hoe werkt een GAN?
    Uitleg over de samenwerking tussen de generator en de discriminator.

  2. Wat is een neuraal netwerk?
    Basisuitleg over wat een neuraal netwerk is en hoe het functioneert.

  3. Hoe worden ‘weights’ bepaald in een netwerk?
    Na het kijken van de eerste twee video’s vraag je je misschien af hoe de 'gewichten' in zo’n netwerk worden aangepast. Dat wordt in deze derde video uitgelegd.

 

📚Meer lezen?

 

GANs explained

Deze video start met een aantal voorbeelden van Gen-AI producten van GAN's. Als je vooral wilt weten hoe GAN's werken, spoel dan door naar 3m40s.

 

 

Transformers explained

Zoals mw. Koffieboon in bovenstaand filmpje uitlegt, zijn GANs niet de beste keuze als het gaat om taal ("natural language processing" - NLP). Transformers doen het dan beter. In onderstaand filmpje wordt uitgelegd wat Transformers zijn en hoe ze werken.

 

How Neural Networks Work

 

 

 

How Neural Networks Learn

 

 

 

ChatGPT wordt niet veel beter meer. Waar komt dat door? | BNR Nieuwsradio

 

Samenvatting, met dank aan Microsoft Copilot:

De podcastaflevering “ChatGPT wordt niet veel beter meer. Waar komt dat door?” van de serie “Welkom in de AI-fabriek” bespreekt de beperkingen en uitdagingen van ChatGPT. De gast, Pascal Wiggers, lector verantwoorde kunstmatige intelligentie aan de Hogeschool van Amsterdam, legt uit waarom de vooruitgang van ChatGPT lijkt te stagneren.

Enkele kernpunten uit de aflevering zijn:

  • Complexiteit van de technologie: Hoewel ChatGPT indrukwekkend lijkt, is het concept erachter begrijpelijk en geen magie.
  • Beperkingen van huidige modellen: De huidige AI-modellen, zoals ChatGPT, hebben hun grenzen bereikt in termen van verbetering zonder significante veranderingen in de onderliggende technologie.
  • Kosten en middelen: Het onderhouden en verbeteren van dergelijke modellen vereist enorme hoeveelheden rekenkracht en data, wat niet altijd duurzaam is.
  • Toekomstige vooruitzichten: Er wordt gediscussieerd over de mogelijkheden en beperkingen van toekomstige ontwikkelingen in AI en taalmodellen.

 

AI is bevooroordeeld. Wiens schuld is dat? | BNR Nieuwsradio

 

Samenvatting, met dank aan Microsoft Copilot:

De podcastaflevering “AI is bevooroordeeld. Wiens schuld is dat?” uit de serie “Welkom in de AI-fabriek” bespreekt de problematiek van vooroordelen in kunstmatige intelligentie (AI). De gast, Cynthia Liem, onderzoeker op het gebied van betrouwbare en verantwoorde AI aan de TU Delft, gaat in op verschillende aspecten van dit onderwerp.

Enkele belangrijke punten uit de aflevering zijn:

  • Incident met Tay: De aflevering begint met het voorbeeld van Tay, een chatbot van Microsoft die in 2016 binnen 16 uur na lancering moest worden uitgeschakeld vanwege racistische en seksistische uitlatingen. Dit incident illustreert hoe snel vooroordelen in AI-systemen kunnen sluipen.
  • Oorzaken van vooroordelen: Cynthia Liem legt uit dat vooroordelen in AI vaak voortkomen uit de data waarmee de systemen worden getraind. Als de trainingsdata vooroordelen bevatten, zullen de AI-systemen deze overnemen.
  • Gevolgen en lessen: Er wordt besproken welke lessen getrokken kunnen worden uit incidenten zoals Tay, en hoe belangrijk het is om AI-systemen te ontwikkelen die betrouwbaar en verantwoord zijn.
  • Toepassingen en risico’s: De podcast gaat ook in op de bredere implicaties van bevooroordeelde AI in verschillende toepassingen, zoals fraudedetectie en beeldherkenning.

Het is een diepgaande aflevering die de complexiteit en de noodzaak van ethische overwegingen in AI-ontwikkeling benadrukt.

Misverstanden over AI

Er zijn veelvoorkomende misverstanden en zorgen die mensen hebben over generatieve AI. Enkele van de meest voorkomende misverstanden zijn:

🙅AI is zelfbewust
Nee, AI is niet zelfbewust. De tools zijn gebaseerd op complexe wiskundige berekeningen en patronen in grote datasets. Ze hebben geen bewustzijn, gevoel of begrip van de betekenis achter hun gegenereerde output.

 

🙅AI is zelflerend
Nee, AI is niet zelflerend. AI tools worden, voorafgaand aan het gebruik, gedurende een bepaalde tijd, soms tot wel 18 maanden lang,  getraind met grote datasets. Daarna worden ze gedurende het gebruik niet meer slimmer, tenzij ze weer opnieuw getraind worden door de ontwikkelaar van de software. Maar dat vraagt een grote investering in tijd, data en inzet van mensen.

 

🙅AI zoekt antwoorden op
Generatieve AI genereert antwoorden op basis van de training, complexe wiskundige berekeningen en patronen in grote datasets. Daarbij zijn er Ai-tools die hierbij ook het resultaat van zoekacties op het internet of andere databases betrekken.

 

🙅AI heeft een negatieve bias (bias = vooringenomenheid)

AI heeft niet per definitie een negatieve bias, maar veel van de huidige verschijningsvormen hebben dat wel degelijk. Met name op basis van de bewuste of onbewuste biases in de trainingsdata. Zorgen over het gebruik van AI-modellen voor manipulatie, desinformatie en privacy-inbreuken kunnen dus terecht zijn. De verantwoordelijkheid om ethische richtlijnen te volgen en privacy te waarborgen ligt bij de gebruikers en ontwikkelaars.
Overigens blijkt uit onderzoek dat generatieve AI-tools wel een politieke bias hebben: links-liberaal.
 

🙅AI is intelligent
Nee, AI is niet intelligent. Hoewel ze in sommige situaties indrukwekkende resultaten kunnen leveren, zijn ze ook onderhevig aan fouten en kunnen ze onjuiste of misleidende informatie produceren. Zie onderstaand voorbeeld:

 

De valstrik, waar ChatGPT met beide niet-bestaande voeten intrapt,
is dat er geen boerderijdieren zijn die met een f beginnen. Een AI-chatbot zal niet snel de geldigheid van de vraagstelling ter discussie stellen.

 

Belangrijke begrippen in mensentaal

Data Science of datawetenschappen is het overkoepelende vakgebied dat zich bezig houdt met het verwerken en analyseren van grote hoeveelheden data, en/of ongestructureerde data. [3] 

 

Algoritme in de context van kunstmatige intelligentie (AI) is een stapsgewijze set instructies of regels die een computer of machine volgt om een specifieke taak uit te voeren of een probleem op te lossen. Deze instructies kunnen variëren van eenvoudige wiskundige berekeningen tot complexe besluitvormingsprocessen die gebruikmaken van gegevens en machine learning-technieken. Enkele voorbeelden van algoritmen zijn lineaire regressie, neurale netwerken, beslissingsbomen, K-means clustering en genetische algoritmen. - Met dank aan ChatGPT

 

Machine Learning is een vakgebied dat algoritmes laat leren zonder dat je ze expliciet hoeft te programmeren. ML-technieken kunnen worden geclassificeerd als "supervised" (de machine leert door gelabelde gegevens te verwerken) of "unsupervised" (de machine leert zelf van gegevens).

 

Deep Learning is een specifieke vorm van Machine Learning waarbij algoritmes leren van grote hoeveelheden data.

 

 

 

Original file: Avimanyu786SVG version: Tukijaaliwa, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

 

Natural Language Processing het vakgebied dat zich bezighoudt met het lezen, begrijpen en produceren van menselijke taal door computers.

 

Computer Vision is het gebied van AI dat computers traint om visuele gegevens te begrijpen; kort gezegd, het stelt machines in staat om te "zien". Met behulp van deep learning-modellen zijn computervisietechnieken gericht op het herkennen van digitale beelden in een context - ze identificeren en classificeren.

 

Large Language Model, een groot taalmodel is een taalmodel dat bestaat uit een neuraal netwerk met veel parameters, getraind op grote hoeveelheden niet-gelabelde tekst met behulp van zelfgestuurd leren of semi-gesuperviseerd leren. Een voorbeeld van LLM is ChatGPT.

 

Publicaties in de mediatheek

Interessante informatie online

 

Een opmerking over de scope

 

Er is al veel geschreven over ChatGPT en AI en hoe ze het onderwijs zullen beïnvloeden.

De meningen zijn talrijk en gevarieerd en nieuwsorganisaties onthullen voortdurend nieuwe details over AI.

De bronnen op deze pagina geven wat recente informatie en perspectieven weer en waarvan we denken dat ze het lezen en overwegen waard zijn, maar ze zijn geenszins een allesomvattend onderzoek van dit onderwerp.

 

Updates, feedback en aanvullingen welkom bij ai@org,hanze,nl

 

Opinies en kritieken over (het gebruiken van) AI

Een aantal kritische blogartikelen van professor Iris van Rooij van Radboud University Nijmegen:

 

Video - The A.I. Dilemma

Onderstaande video is vrij lang (1.07:30) maar zeer de moeite waard bij het vormen van een opinie over AI

 

Actuele ontwikkelingen

 

Visies op de toekomst van en met AI

 

 

 

[anchornavigation]