Hergebruiken

Open leermaterialen kunnen beoordeld worden volgens deze kwaliteitscriteria:

  • Open licentie
  • Didactiek
  • Inhoud
  • Technisch formaat

 

Lees de blog van Marijn Post (HAN) over de Vier stappen bij het (her)gebruik van (open) digitale lesmaterialen.

 

Een Creative Commons-licentie wordt toegepast op een werk door de maker.

Deze geeft aan hoe het werk gebruikt en/of bewerkt mag worden. De licenties zijn een gestandaardiseerde manier om werken van anderen te gebruiken en te delen zonder het auteursrecht te schenden.

 

Dit zijn de vier bouwstenen van de licenties:

AttributionNaamsvermelding. (BY) Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker.

NoncommercialNiet-commercieel. (NC) Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal wat op jouw werk gebaseerd is, mits niet voor commerciële doeleinden.

No Derivative WorksGeen Afgeleide Werken. (ND) Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal.

Share AlikeGelijk Delen. (SA) Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.

  • De 'Naamsvermelding' voorwaarde is een verplicht onderdeel van elke licentie
  • 'Gelijk Delen' en 'Geen Afgeleide Werken' zijn niet-compatibel in eenzelfde licentie.

Hierdoor zijn er uiteindelijk zes verschillende combinaties mogelijk.

De licentie van een materiaal geeft aan welk gebruik is toegestaan.

Controleer daarom voordat je het materiaal gaat hergebruiken altijd onder welke licentie het valt.

  • De licentie staat in de meeste gevallen bij het materiaal vermeld. Vind je geen licentie, dan kan het niet zonder toestemming worden hergebruikt.
  • Is het materiaal online toegankelijk, dan is linken naar het materiaal wel toegestaan.

 

Welke licenties het meest open zijn en welke het meest beperkt zijn lees je hier.

 

De didactiek van een leermateriaal zal geëvalueerd moeten worden met betrekking tot:

  • Relevantie: Constructieve alignment op leerresultaten, geschikt voor cursusniveau en publiek, voorkennis, etc.
  • Scope
  • Juistheid
  • Structuur
  • Beschikbare instructies en aanvullende bronnen

 

De inhoud van een leermateriaal zal geëvalueerd moeten worden met betrekking tot:

  • Hoge kwaliteit: duidelijk, goed geschreven, leesbaar
  • Actualiteit, "nog steeds zinvol"
  •  Betrouwbaar en accuraat
  • Gebaseerd op gerenommeerde bron of peer-reviewed
  • Taal: spelling, cultureel geschikt, geen vooroordelen

 

De technische aspecten van een leermateriaal zullen geëvalueerd moeten worden op:

  • Toegankelijkheid voor gebruikers
  • Bruikbaar formaat & interface
  • Mogelijkheid tot downloaden of linken
  • Inclusief
  • Passend bij de elektronische leeromgeving

 

Iedere Creative Commons-licentie vereist in ieder geval de naam van de maker te vermelden (BY = Naamsvermelding). Daarnaast is het handig om te weten waar het materiaal vandaan komt, waar is het gevonden.

Vermeld daarom bij het hergebruikte materiaal:

  • de maker / auteur
  • (publicatiejaar)
  • titel van de materiaal of naam van de bron
  • de CC-licentie
  • link naar de bron

Voor materiaal in het publieke domein (CC0) hoeft er geen bronvermelding gegeven te worden. Maar voor juridische doeleinden is het goed om de licentie en de bron te weergeven. 

 

TIP:

Je kan de bronvermelding voor CC gelicenseerde materialen maken met behulp van een tool Open Attribution Builder.
Vul de gegevens van de bron die je weet in de tool en er verschijnt een bronvermelding. (dit is geen APA-stijl bronvermelding)

Hoe integreer je open leermaterialen in je onderwijs?

 

Als inspiratie

  • bekijk hoe onderwijs wordt ontworpen en aangeboden bij andere instellingen
  • maak op basis daarvan eigen leermateriaal

Als afzonderlijke eenheden

  • Afbeeldingen, grafieken, blogberichten, artikelen, onderzoekspapers
  • Lesplannen, powerpoints, toetsen, opdrachten, kennisclips
  • Lezingen van collega's uit andere instellingen

In geheel overnemen of doorverwijzen, linken naar 

  • online modules, e-learning
  • MOOC's
  • textbooks

Aanpassen, combineren & remixen

  • maak het meer inclusief of toegankelijk,
  • vertaal of voeg ondertiteling toe,
  • voeg reflecties (in video's) of commentaar (in tekst) toe,
  • maak het actueel met recente voorbeelden uit praktijk of onderzoek,
  • combineer hoofdstukken uit verschillende open tekstboeken,
  • voeg je eigen materialen toe in de mix,
  • combineer bronnen en activiteiten.

 

 

TIP: Voor aanpassen, combineren of remixen van verschillende materialen gebruik NIET de materialen onder licenties met de ND bouwsteen (No Derivatives = Geen afgeleide werken).

 

 

Hoe je open leermaterialen inzet hangt af van de opleidingsvisie en het didactisch model dat je hanteert.

In de Placemat vind je enkele recepten om er mee aan de slag te gaan!

 

Waar kan ik open leermaterialen vinden?

Op ieder vakgebied worden er wetenschappelijke artikelen open access gepubliceerd of materialen met CC-licentie gemaakt of ontwikkeld.

De kunst is om ze te vinden.

Hieronder vind je per vakgebied een aantal interessante bronnen met materialen uitgegeven onder Creatives Commons-licentie.

Hou rekening mee dat:

  • Een bepaalde licentie kan gelden voor alle materialen op een website, maar veel vaker moet je per materiaal kijken welke licentie er aan hangt;
  • Wil je een materiaal aanpassen aan je specifieke situatie? Kies dan een materiaal met een licentie dat het toelaat! Licenties die  aanpassingen toestaan zijn:  CC BY, CC BY-SA, CC BY-NC-SA, CC0 en PD.
  • Vergeet niet te voldoen aan de bronvermelding!
TIP: Wanneer je zoekt in Google naar afbeeldingen, bijvoorbeeld lungs (longen), kies dan onder zoekbalk voor de knop Tools. Dan kun je bij gebruiksrecht aangeven welke bronnen naar voren moeten komen, bijvoorbeeld alleen bronnen met een Creative Commons-licentie.

 

 

Hieronder vind je voorbeelden van collecties in verschillende domeinen.

Gezondheidstudies

Informatiespecialisten onderwijs voor gezondheidstudies:

Techniek

Informatiespecialisten onderwijs voor technische opleidingen:

Kunsten

Informatiespecialist onderwijs voor kunsten:

Economie

[anchornavigation]