Als docent heb je vaak toegang tot extra materiaal bij een boek van een uitgever. Dit materiaal mag je altijd gebruiken in een (fysieke) les onder de voorwaarden van de vertoningsbeperking.
Wil je de materialen plaatsen in de ELO en/of bewerken/aanpassen aan je eigen context, dan moet je toestemming vragen aan de uitgever!
Bladmuziek - digitaal beschikbaar maken in ELO
Korte delen van bladmuziek (verzamelnaam voor liedteksten en notenschrift) mag je als bestand via de ELO delen of plaatsen in een reader.
Er wordt hierbij onderscheid gemaakt, net als bij de andere tekst overnames, tussen korte/middellange gedeeltes en lange overnames. Het overnemen van korte en middellange gedeeltes is via de Easy access regeling afgekocht door de Hanzehogeschool.
De voorwaarden hiervoor zijn:
Bladmuziek - kopiëren voor eigen gebruik
Kopiëren voor eigen gebruik is onder bepaalde voorwaarden toegestaan. In de Auteurswet is het kopiëren voor eigen gebruik onder voorwaarden toegestaan. Het gaat dan om reprografisch kopiëren, ofwel het maken van een fotokopie onder een kopieerapparaat of het natekenen van de bladmuziek, of additioneel kopiëren.
De voorwaarden hiervoor zijn:
Bladmuziek - vrij gebruiken
De rechten op teksten en composities gelden tot 70 jaar na de dood van de betreffende tekstdichter en componist.
Daarna gaan deze teksten en composities behoren tot het zogenaamde 'publiek domein'. Iedereen mag er vrijelijk over beschikken, d.w.z. het werk overschrijven vanuit de bron, uitgeven en uitvoeren.
Een bestaande uitgave van een werk uit het publiek domein wordt wel door het auteursrecht beschermd: de uitgave is namelijk eigendom van de uitgever. Niet alleen het beeld, maar ook eventuele toevoegingen, kritische noten, wijzigingen e.d. – voortvloeiend uit wetenschappelijk onderzoek – zijn bezit van de betreffende uitgever.
Meer informatie over platforms voor Digital sheet music vind je hier.
Een boek dat niet meer wordt verkocht én ook niet wordt herdrukt, wordt beschouwd als ‘uit de handel’. Maar dat betekent niet dat het ‘gratis’ is, want zeer waarschijnlijk is het werk niet vrij van auteursrechten.
Om meer dan 25% van of een volledig boek uit de handel te mogen beschikbaar stellen voor studenten (digitaal of in print), moet er vooraf toestemming worden aangevraagd via Stichting UvO. UvO hanteert dan een ander, lager tarief voor boeken die niet langer in de handel zijn.
Een presentatie van een externe (gast)docent geplaatst in de eigen ELO is een verantwoordelijkheid van degene die het in de ELO heeft geplaatst (school of docent).
Voldoet de presentatie niet aan de regels van de auteursrecht en/of de Easy Access-regeling dan kan het gezien worden als een overtreding op het auteursrecht.
Informeer daarom externe docenten of gastsprekers over de regels waaraan de presentatie moet voldoen, zodat het ter beschikking van de studenten op de BB kan geplaatst worden.
Je hebt geen © copyrightteken in een online publicatie gespot.
Ondanks dat is het werk beschermd door het Auteurswet en je moet rekening houden met de rechten van de maker(s).
Om het materiaal te kunnen gebruiken, kijk of het binnen de Easy Access-regeling valt of vraag rechtstreeks een toestemming aan de rechthebbende(n).
Een mondelinge overeenkomst is niet na te gaan voor anderen, waaronder Stichting UvO.
Heeft de uitgever toestemming gegeven voor gebruik van een langere publicatie in jouw onderwijs, vraag dan om een bevestiging. Een (kopie van een) korte email is voldoende. Zorg dat de voorwaarden van de toestemming duidelijk zijn vermeld (voor hoe lang, kosteloos of tegen vergoeding).
Gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken in het commercieel onderwijs is niet in de Easy Access-regeling vervat.
Uitzonderingen zijn:
Bij alle overnames is bronvermelding verplicht!
Aanvraag voor een toestemming voor gebruik van een (gepubliceerd) materiaal in het commercieel onderwijs is gelijk aan een aanvraag voor toestemming voor gebruik van meer van 25% van het werk in het regulier onderwijs (zogenaamde lange overname).
Volg de procedure van de Lange overname.
In sommige gevallen kun je ook overwegen om zelf rechtstreeks contact op te nemen met een rechthebbende(n) om toestemming te vragen voor gebruik van het materiaal.
Denk bijvoorbeeld aan bedrijven of instellingen die (jaar)verslagen, rapporten en handleidingen uitbrengen. Je moet dan zelf hiermee een billijke vergoeding overeenkomen. Deze kan ook nul euro bedragen. Bijvoorbeeld als de rechthebbende het gebruik in het onderwijs van belang vindt.
Zie hier voor een voorbeeld aanvraagformulier rechtstreekse toestemming.
In Nederland berust op wetten, verordeningen, rechterlijke uitspraken en administratieve beslissingen geen auteursrecht.
Andere overheidspublicaties kunnen wel beschermd zijn met auteursrecht. Een rapport van een ministerie is bijvoorbeeld gewoon beschermd door auteursrecht. Desondanks mag dat werk worden gekopieerd en gepubliceerd, behalve als er op het werk zelf staat dat het auteursrecht is voorbehouden.
Overheidspublicaties uit databanken
Je mag niet zonder meer de wetten, verordeningen of rechtelijke uitspraken uit bijvoorbeeld juridische databanken gebruiken in het onderwijs! De overheidspublicaties in databanken als Kluwer Navigator, Opmaat en Legal Intelligence worden door databankrecht beschermd.
Hierop is een bewerking gedaan (verzameling, de zoekmachine, extra functies of tools) en de rechten voor overname liggen dus bij de uitgever. Check de rechten daarvan voordat je het materiaal gaat gebruiken. Afgesloten betaalde licenties hebben eigen voorwaarden voor overname.
Dat een publicatie door iemand is geschreven, hoeft niet te zeggen dat hij/zij (nog) in het bezit is van de auteursrechten. Meestal liggen de auteursrechten van een uitgegeven publicatie in ieder geval voor een deel bij de uitgever, en soms zelfs helemaal.
Bij wetenschappelijke publicaties met meerdere auteurs is er meestal sprake van gezamenlijk auteursrecht. Voor alles wat met de publicatie wordt gedaan is toestemming nodig van de coauteurs.
Je kan dus je collega-docent vragen om toestemming zijn/haar publicatie in het onderwijs te gebruiken en hij/zij kan je hier wel een toestemming voor geven, maar alleen als hij/zij de auteursrechten niet overgedragen heeft aan de uitgever.
Voor meer informatie over gebruik van videomateriaal in het onderwijs of waar je op moet letten als je zelf video maakt verwijzen wij naar de slides en de opname van een workshop Video en Auteursrecht, georganiseerd door Werkgroep Bibliotheken en Open & Online Onderwijs en het Netwerk Auteursrechten Informatiepunten (NAI) op 11 december 2023.
Zie ook Library Guide Kennisclips maken