Stap 3: Selecteer de juiste bronnen

Informatiebronnen

Informatie kun je op vele manieren vinden, bijvoorbeeld via zoekmachines zoals Google en de (digitale) bronnen die aangeboden worden via de mediatheken.

Er is via internet steeds meer informatie te vinden, maar vaak is deze informatie nogal verspreid. De kwaliteit is niet altijd goed vast te stellen. Soms je kunt er niet bij, omdat de informatie alleen in databanken is opgenomen of je moet inloggen om toegang te krijgen.

Wist je dat:

• Google nog niet de helft van het hele internet indexeert?
• De zoekresultaten bij een algemene zoekmachine niet gecontroleerd zijn op kwaliteit en betrouwbaarheid?
• Niet-inhoudelijke (commerciële, statistische en nationalistische) argumenten in belangrijke mate de ranking van zoekresultaten bepalen?
• Lang niet alle (wetenschappelijke) informatie online beschikbaar is?

Daarom zijn populaire zoekmachines problematisch voor je zoektocht naar (wetenschappelijke) informatie. Zoals je in de afbeelding hieronder kunt zien is het internet  (het "visible web") waar wij allemaal bij kunnen, maar een klein topje van de ijsberg.

Om alle relevante publicaties over je onderwerp op te sporen, kun je dus beter gebruikmaken van door de mediatheek geselecteerde informatiebronnen. Deze bronnen zijn geselecteerd op kwaliteit en bieden de informatie gestructureerd aan. 

Catalogi

Een catalogus bevat een beschrijving van boeken, tijdschriften en audiovisuele materialen, inclusief hun bewaarplaats. De precieze vindplaats naar een gedrukt exemplaar op de boekenplank of een directe link naar de elektronische versie.

Om de collectie van de HanzeMediatheek te doorzoeken kun je HanzeWorldCat, de catalogus van de HanzeMediatheek, gebruiken.

Databanken

Een databank bevat de bibliografische referentie en soms ook de elektronische versie van wetenschappelijke publicaties, vaak tijdschriftartikelen.

Types databanken:

• Bibliografische databanken: bevatten enkel een bibliografische referenties, al dan niet aangevuld met een samenvatting of korte inhoud. Sommige bibliografische databanken geven wel een link naar de elektronische versie elders op het internet.
• Full text databanken: bevatten niet alleen de bibliografische referentie, maar ook de volledige elektronische versie. Vaak is de full text zelf ook volledig doorzoekbaar. Sommige full text databanken bevatten enkel de archiefcollectie (d.i. vanaf de oudste jaargang, maar niet de nieuwste jaargangen), andere juist de nieuwste jaargangen (bijv. vanaf 2006-heden).
• Citatiedatabanken: bevatten niet alleen de bibliografische referentie, maar ook een link naar de citaties (= andere publicaties die deze referentie citeren in voetnoot).

Naslagwerken

Een naslagwerk bevat een hele reeks korte bijdragen over een woord, persoon of begrip. Gebruik woordenboeken en encyclopediën voor definities, vertalingen, verklaringen en synoniemen van (zoek-)termen.

Types naslagwerken:

• Encyclopedieën: behandelen personen en begrippen
• Woordenboeken: behandelen enkel woorden

Welke informatie kan ik het beste gebruiken

Het is van belang dat je steeds goed bedenkt wat voor soort informatie je op dat moment zoekt. Als je weet wat je zoekt wordt het gemakkelijker om een keuze te maken waar je gaat zoeken. Hieronder vindt je een paar handige tips.

3.6.1. Ik zoek basisinformatie over een onderwerp

Wat moet ik gebruiken?

Naslagwerken: om informatie op te zoeken over een algemeen begrip (encyclopedie) of een woord (woordenboek).

Waarom eigenlijk?

• Hier vind je een relatief korte beschrijving over je onderwerp en vaak ook een selectieve literatuurlijst.
• Als eerste kennismaking met het onderwerp van je paper.
• Om snel iets op te zoeken over iets of iemand.
• Om nieuwe geschikte zoektermen over je onderwerp te vinden.

Van sommige naslagwerken is er enkel een gedrukte versie beschikbaar, daarvoor moet je dus naar de mediatheek.

3.6.2. Ik zoek publicaties van een auteur of over een onderwerp

Wat moet ik gebruiken?

• Catalogi: voor het lokaliseren van door de mediatheek geselecteerde gedrukte en online bronnen.
• Databanken: voor het raadplegen van online bronnen van teksten, afbeeldingen, objecten, enz.

Waarom eigenlijk?

• Om je onderwerp beter te leren kennen en te begrijpen.
• Om je onderwerp voor de eerste keer in detail te bestuderen is de kritische inleiding vaak heel geschikt.
• Om te weten wat onderzoekers denken over je onderwerp.
• Om de verschillende theorieën en hypotheses te leren kennen over aspecten van je onderwerp.
• Om de verschillende theorieën en hypotheses te toetsen aan de verschillende bronnen.

Zoekmachines

Het internet bevat veel informatie. Het is een hele kunst om uit deze enorme hoeveelheid precies datgene te vinden wat je zoekt. Er is een aantal tips om zo efficiënt mogelijk te zoeken met een zoekmachine.

Met deze tips bij het typen van je zoekopdracht kun je efficiënter zoeken met zoekmachines (vooral met Google). 

• AND OR ( ) Hoofdletters, let op plaatsing van de ( ).
• filetype:pdf Kleine letters, aan elkaar. Geeft alleen documenten in pdf-formaat.
• “...........” bij zoeken op samengestelde zoektermen (bijv. “Sociale Geschiedenis”) en zinsneden (bijv. “fietsen in Limburg”).
• 2010..2014 aan elkaar. Geeft min of meer jaar van uitgave aan.
• -........... aan elkaar. Sluit een woord buiten (= Booleaanse NOT-operator).
• ~.......... aan elkaar. Zoekt ook op mogelijke synoniemen (bijv. ~navo geeft ook “nato”).
• allintitle:........ aan elkaar. Zoekt in wat boven een website staat, niet in de tekst zelf.
• inurl:........ aan elkaar. Zoekt in de mappenstructuur, niet in de tekst (bijv. inurl:ikea).

Met zoekmachines kun je ook 'geavanceerd zoeken' gebruiken, dit heeft echter minder mogelijkheden dan het geavanceerd zoeken in databanken.

Google Scholar

Google Scholar (in het Nederlands Google Wetenschap) houdt het midden tussen een databank en een zoekmachine en wordt daarom ook wel een wetenschappelijke zoekmachine genoemd. Qua uiterlijk lijkt het op de gewone Google, een groot verschil is echter dat het zich beperkt tot het zoeken naar wetenschappelijke literatuur. De treffers die met Google Scholar worden gevonden, worden overigens ook met de gewone Google gevonden. Alleen zul je ze dan  tussen de vele andere treffers  uit moeten zien te vinden.

Bij Google Scholar worden de zoekresultaten op relevantie gerangschikt. De volledige tekst van elk artikel wordt doorzocht en er wordt rekening gehouden met de auteur, de publicatie waarin het artikel staat en hoe vaak het artikel is geciteerd in wetenschappelijke literatuur.

Meer lezen over hoe je Google Scholar goed kunt gebruiken? Ga naar: Library Guide Google Scholar