Octrooirecht

Het octrooirecht is geregeld in de Rijksoctrooiwet 1995. 

De Rijksoctrooiwet zorgt ervoor dat uitvindingen beschermd worden, zowel fysieke uitvindingen als bijvoorbeeld werkwijzen. In tegenstelling tot het auteursrecht, krijg je bescherming door een octrooi alleen als je het aanvraagt en het wordt goedgekeurd. Dit betekent dat je bepaalde stappen en regels moet volgen. Bij het aanvragen van een octrooi moet de uitvinding aan een aantal eisen voldoen: hij moet nieuw zijn, inventief en industrieel toepasbaar. Een octrooi biedt bescherming voor maximaal 20 jaar, met een verlenging van 5 jaar voor farmaceutische uitvindingen. Daarna mag iedereen de uitvinding gebruiken. Meestal kan de uitvinder zelf een octrooi aanvragen.

Artikel 12 van de Rijksoctrooiwet beschrijft enkele uitzonderingen:

• Lid 1 gaat over uitvindingen die tijdens een dienstverband zijn gedaan. De werknemer heeft meestal recht op het octrooi, tenzij hij speciaal is aangenomen om uitvindingen te doen. In dat geval heeft de werkgever het recht op het octrooi.

• Lid 2 gaat over uitvindingen tijdens een stage of opleiding. De organisatie waar de stage of opleiding plaatsvindt, heeft dan het recht op het octrooi.
• Lid 3 gaat over uitvindingen van medewerkers van universiteiten, hogescholen of onderzoeksinstellingen, bijvoorbeeld onderzoekers of docenten met een onderzoekstaak. In deze gevallen heeft de werkgever recht op het octrooi. De werkgever kan de uitvinding verder ontwikkelen en er geld mee verdienen. Als dat gebeurt, moet de werkgever soms een eerlijke vergoeding betalen aan de uitvinder, zoals beschreven in artikel 12 lid 6 van de Rijksoctrooiwet. Dit kan worden geregeld in een speciale regeling voor uitvinders binnen de organisatie, zodat de afspraken duidelijk zijn voor iedereen.
• Lid 6 geeft aan dat wanneer een werkgever het octrooi exploiteert en hiervoor een vergoeding ontvangt, de werknemer of uitvinder soms recht heeft op een redelijke vergoeding. Dit kan worden vastgelegd in een uitvindersregeling, die duidelijkheid biedt aan de betrokkenen.

Een octrooi geeft jou het alleenrecht over jouw uitvinding. Een octrooi is een exclusief recht: je kunt een ander verbieden jouw uitvinding commercieel toe te passen voor maximaal 20 jaar.

Om voor een octrooi in aanmerking te komen, moet je uitvinding aan een aantal voorwaarden voldoen. In onderstaande video wordt ingegaan op de drie belangrijkste voorwaarden: nieuw, inventief en nawerkbaarheid: 

Het aanvragen en in stand houden van een octrooi kost geld. Weeg daarom de kosten en mogelijke opbrengsten goed tegen elkaar af. 

Lees meer over de kosten op de website van Rijksdienst van Ondernemend Nederland (RVO).

Deze video geeft je een beeld van de kosten:

Een goede zoekstrategie is belangrijk voor een succesvolle zoektocht naar octrooidocumenten. Welke zoekstrategie je het beste kunt gebruiken, hangt af van:

• Het doel van het octrooionderzoek;
• De informatie die je aan het begin van het onderzoek hebt;
• In welke octrooiliteratuur je zoekt: de Nederlandse of buitenlandse octrooiregisters.

Er zijn twee soorten dataverzamelingen die belangrijk zijn voor octrooien: octrooidatabases en het octrooiregister. Ze hebben beide een ander doel. 

Je zoekt in een octrooidatabase als je wilt weten of er al octrooien zijn voor vergelijkbare uitvindingen of technische informatie. In een octrooidatabase vind je informatie over::

• De beschreven technologie; 
• De ontwikkelingen in een bepaalde technologie; en
• De aanvragers van deze octrooien. 

Er zijn verschillende octrooidatabases, zowel commerciële als vrij toegankelijke. Commerciële databases zijn alleen beschikbaar tegen betaling. Ze bieden vaak extra zoek- en visualisatiemogelijkheden en bevatten vaak meer data door externe bronnen.

Het Octrooicentrum Nederland biedt voorlichting over de vrij toegankelijke databases, vooral Espacenet van het Europees Octrooibureau.

Internationaal kun je ook zoeken in de Global Brand Database van WIPO.

In een octrooiregister houdt het nationale octrooibureau alle aanvragen voor octrooien bij. Hier kun je zien of een octrooi nog geldig is of al is verlopen, wie de huidige eigenaar is en welke communicatie er is geweest over een specifieke aanvraag. Omdat octrooien nationale rechten zijn, heeft elk land zijn eigen register. Het Europees Octrooibureau heeft ook een register met alle Europese octrooiaanvragen.

Je zoekt in een octrooiregister als je wilt weten:

• Of een octrooi nog geldig is;
• Wie de eigenaar is;
• Of je de communicatie tussen de aanvrager en het octrooibureau wilt zien.

Een voorbeeld van zo'n register is het Nederlands Octrooiregister.

Ook kun je natuurlijk  algemene zoekmachines gebruiken. Google heeft ook een specifieke patent-zoekmachine: Google Patents.

Je kunt zoeken naar bestaande octrooien in de databank Espacenet, waarin meer dan 130 miljoen octrooipublicaties uit meer dan 90 landen zijn opgenomen. Ook vind je er de namen van uitvinders en bedrijven die octrooi hebben aangevraagd. 

Het zoeken naar octrooien gaat niet zoals je bent gewend bij normale zoekmachines op het internet. Het nadeel van zoeken naar octrooien is namelijk dat je niet weet in welke termen een octrooi is omschreven. Zoeken met zoekwoorden is dus wel mogelijk en speelt zeker een rol bij de zoekstrategie, maar in eerste instantie ga je op zoek naar de relevante octrooiclassificatie.

De stappen in het zoekproces zien er grofweg als volgt uit:

1. Maak voor jezelf duidelijk wat de échte vernieuwing is die je hebt ontwikkeld en welke aspecten hierin karakteristiek zijn.
2. Bepaal de octrooiclassificaties die op jouw technische ontwikkeling van toepassing zijn.
3. Voer een eerste zoekopdracht uit waarbij je rekening houdt met de belangrijkste aspecten van de innovatie, dit is vaak een combinatie van één of meerdere classificaties met enkele zoekwoorden.
4. Een zoekopdracht is nooit in één keer klaar. Verbeter de zoekopdracht met andere classificaties die je tegenkomt. Afhankelijk van het aantal resultaten kun je de zoekopdracht verbreden of versmallen met nieuwe zoektermen.

Het Nederlands octrooiregister is het openbaar toegankelijke register van Octrooicentrum Nederland, waarin je de status van octrooiaanvragen en octrooien kunt raadplegen. Het octrooiregister is beschikbaar in het Nederlands en in het Engels.

In het register kun je zoeken naar octrooien en je kunt zoeken naar documenten. Je kunt dat op twee manieren doen:

1. Door gebruik te maken van het basis zoekscherm met een beperkt aantal zoekcriteria.
2. Door gebruik te maken van het uitgebreid zoekscherm, waarin complexere zoekvragen kunnen worden opgebouwd.

Gebruik de hulp-pagina met een uitgebreide beschrijving en tips voor het zoeken.

Ook Google biedt een zoekfunctie aan om wereldwijd naar patenten te zoeken door middel van Google Patents.

Hierin zoeken is zoals je gewend bent van Google in een zoekbalk, op een paar manieren:

1. Door het zoeken op een patentnummer of applicatienummer,
2. Door middel van zoekwoorden,
3. Door een stuk tekst of paragraaf te plakken.

Op dit moment is de hulp-functie alleen nog maar beschikbaar in het Engels.