Octrooirecht

Octrooirecht is geregeld in de Rijksoctrooiwet 1995. 

De Rijksoctrooiwet zorgt ervoor dat uitvindingen beschermd worden. Dit geldt voor zowel fysieke uitvindingen, maar ook bijvoorbeeld werkwijzen. In tegenstelling tot auteursrecht, krijg je bescherming door een octrooi alleen als je het aanvraagt en het wordt goedgekeurd. Dit betekent dat je bepaalde stappen en formaliteiten moet volgen. Als een octrooi wordt aangevraagd dan moet de uitvinding aan een aantal eisen voldoen: Een uitvinding moet nieuw zijn, inventief, en industrieel toepasbaar om een octrooi te krijgen. Een octrooi biedt bescherming voor maximaal 20 jaar, met een mogelijke verlenging van 5 jaar voor farmaceutische uitvindingen. Daarna is de uitvinding vrij te gebruiken door iedereen. Meestal kan de uitvinder zelf een octrooi aanvragen.

Artikel 12 van de Rijksoctrooiwet beschrijft enkele uitzonderingen:

Lid 1 beschrijft de eerste uitzondering voor uitvindingen gedaan tijdens een dienstverband. Hier heeft de werknemer normaal gesproken recht op een octrooi, tenzij hij speciaal is aangenomen om uitvindingen te doen. In dat geval heeft de werkgever recht op het octrooi.

Lid 2 beschrijft de tweede uitzondering voor uitvindingen gedaan tijdens een stage of opleiding. Hier heeft degene bij wie de stage of opleiding plaatsvindt, recht op het octrooi.

Lid 3 beschrijft de derde uitzondering voor uitvindingen gedaan door medewerkers van universiteiten, hogescholen of onderzoeksinstellingen. Bij hogescholen zullen dat onderzoekers of bijvoorbeeld docenten met een onderzoekstaak zijn. In deze gevallen heeft de werkgever recht op het octrooi. De werkgever kan de uitvinding verder ontwikkelen en er geld mee verdienen. Als dit gebeurt, moet de werkgever soms een eerlijke vergoeding aan de uitvinder betalen volgens artikel 12 lid 6 van de Rijksoctrooiwet. Dit kan bijvoorbeeld vastgelegd worden in een speciale regeling voor uitvinders binnen de organisatie, zodat iedereen vooraf weet wat de afspraken zijn.

Lid 6 beschrijft dat wanneer een werkgever die het octrooi exploiteert en daarvoor een vergoeding ontvangt in sommige gevallen de werknemer of uitvinder daarvoor een billijke vergoeding moet geven. De uitvoering hiervan kan door de hogeschool worden vastgelegd in een uitvindersregeling. Het hebben van een uitvindersregeling geeft op voorhand duidelijkheid aan betrokkenen.  

Een octrooi geeft jou het alleenrecht over jouw uitvinding. Een octrooi is een exclusief recht: je kunt een ander verbieden jouw uitvinding commercieel toe te passen voor maximaal 20 jaar.

Om voor een octrooi in aanmerking te komen, moet je uitvinding aan een aantal voorwaarden voldoen. In onderstaande video wordt ingegaan op de drie belangrijkste voorwaarden: nieuw, inventief en nawerkbaarheid: 

Het aanvragen en in stand houden van een octrooi kost geld. Weeg daarom de kosten en mogelijke opbrengsten goed tegen elkaar af. 

Lees meer over de kosten op de website van Rijksdienst van Ondernemend Nederland (RVO).

Deze video geeft je een beeld van de kosten:

Voor een succesvolle zoektocht naar octrooidocumenten is een goede zoekstrategie van essentieel belang. Welke zoekstrategie het beste gehanteerd kan worden, hangt af van:

• Het doel van het octrooionderzoek;
• De informatie die aan het begin van het octrooionderzoek beschikbaar is;
• In welke octrooiliteratuur er wordt gezocht: de Nederlandse of buitenlandse octrooiregisters. 

Er zijn 2 soorten dataverzamelingen die het vakgebied van octrooien een rol spelen. Dat zijn de octrooidatabases en het octrooiregister. Ze dienen allebei een ander doel. 

Je zoekt in een octrooidatabase als je geïnteresseerd bent in bestaande octrooien die vergelijkbare uitvindingen en technische informatie beschrijven. Je vindt hier informatie over:

• de beschreven technologie; 
• de ontwikkelingen in een bepaalde technologie; en
• de aanvragers van deze octrooien. 

Er zijn verschillende octrooidatabases: zowel commercieel als vrij toegankelijk. Commerciële databases zijn alleen via betaling toegankelijk. De meerwaarde van deze databases zit vaak in extra zoek- en visualisatiemogelijkheden. Daarnaast zijn de data vaak verrijkt met externe databronnen.

De voorlichting van Octrooicentrum Nederland richt zich alleen op de vrij toegankelijke databases, met name Espacenet van het Europees Octrooibureau.

Internationaal kan er onder andere worden gezocht in de Global Brand Database van WIPO.

In een octrooiregister houdt het nationale octrooibureau alle nationale octrooiaanvragen bij. Hier is dus te zien of een octrooi rechtsgeldig is of verlopen, maar ook wie de huidige eigenaar is en welke correspondentie er is geweest met betrekking tot een specifieke octrooiaanvraag. Omdat een octrooi een nationaal recht is, heeft elk land zijn eigen register. Het Europees Octrooibureau heeft een eigen register met alle Europese octrooiaanvragen. Je doorzoekt een octrooiregister dus als je wilt weten: 

• of een octrooi (nog) rechtsgeldig is; 
• wie de eigenaar is; of 
• als je de correspondentie tussen de aanvrager en het octrooibureau wilt bekijken.

Een voorbeeld hiervan is het Nederlands Octrooiregister.

Ook kun je natuurlijk gebruik maken van algemene zoekmachines. Google heeft ook een specifieke patent-zoekmachine: Google Patents.

Je kunt zoeken naar bestaande octrooien in de databank Espacenet, waarin meer dan 130 miljoen octrooipublicaties uit meer dan 90 landen zijn opgenomen. Ook vind je er de namen van uitvinders en bedrijven die octrooi hebben aangevraagd. 

Het zoeken naar octrooien gaat niet zoals je bent gewend bij normale zoekmachines op het internet. Het nadeel van zoeken naar octrooien is namelijk dat je niet weet in welke termen een octrooi is omschreven. Zoeken met zoekwoorden is dus wel mogelijk en speelt zeker een rol bij de zoekstrategie, maar in eerste instantie ga je op zoek naar de relevante octrooiclassificatie.

De stappen in het zoekproces zien er grofweg als volgt uit:

1. Maak voor jezelf duidelijk wat de échte vernieuwing is die je hebt ontwikkeld en welke aspecten hierin karakteristiek zijn.
2. Bepaal de octrooiclassificaties die op jouw technische ontwikkeling van toepassing zijn.
3. Voer een eerste zoekopdracht uit waarbij je rekening houdt met de belangrijkste aspecten van de innovatie, dit is vaak een combinatie van één of meerdere classificaties met enkele zoekwoorden.
4. Een zoekopdracht is nooit in één keer klaar. Verbeter de zoekopdracht met andere classificaties die je tegenkomt. Afhankelijk van het aantal resultaten kun je de zoekopdracht verbreden of versmallen met nieuwe zoektermen.

Het Nederlands octrooiregister is het openbaar toegankelijke register van Octrooicentrum Nederland, waarin je de status van octrooiaanvragen en octrooien kunt raadplegen. Het octrooiregister is beschikbaar in het Nederlands en in het Engels.

In het register kun je zoeken naar octrooien en je kunt zoeken naar documenten. Je kunt dat op twee manieren doen:

1. Door gebruik te maken van het basis zoekscherm met een beperkt aantal zoekcriteria.
2. Door gebruik te maken van het uitgebreid zoekscherm, waarin complexere zoekvragen kunnen worden opgebouwd.

Gebruik de hulp-pagina met een uitgebreide beschrijving en tips voor het zoeken.

Ook Google biedt een zoekfunctie aan om wereldwijd naar patenten te zoeken door middel van Google Patents.

Hierin zoeken is zoals je gewend bent van Google in een zoekbalk, op een paar manieren:

1. Door het zoeken op een patentnummer of applicatienummer,
2. Door middel van zoekwoorden,
3. Door een stuk tekst of paragraaf te plakken.

Op dit moment is de hulp-functie alleen nog maar beschikbaar in het Engels.