Wat is Intellectueel Eigendom?
Uitvinders, ontwerpers, ontwikkelaars en auteurs beschermen hun uitgewerkte ideeën. Bijvoorbeeld via het auteursrecht of octrooirecht. Zo voorkomen zij dat anderen onterecht profiteren van hun creaties of uitvindingen. Ook krijgen zij zo de kans om investeringen in ontwikkeling van een product terug te verdienen.
Types Intellectueel Eigendom
Er zijn verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten, en rechten die daar sterk op lijken, om je uitgewerkte idee te beschermen. Sommige rechten ontstaan vanzelf, andere rechten moet je eerst registreren. Voor alle rechten geldt dat je aan voorwaarden moet voldoen om ervoor in aanmerking te komen.
Een aantal rechten zijn in deze Library Guide verder uitgewerkt onder de tab IE-rechten.
|
Types Intellectueel Eigendomsrecht |
Wat wordt beschermd? |
Wat betekent het? |
Voorbeeld |
|
(ontstaat vanzelf bij creatie) |
Originele werken |
Recht om openbaar te maken Recht om te verveelvoudigen Persoonlijkheidsrechten |
Boek, software, schilderij, webcontent (tekst, |
|
(ontstaat vanzelf) |
Topografieën van halfgeleiderproducten |
Recht om te verveelvoudigen. Recht om te exploiteren. |
Computerchip |
|
(ontstaat vanzelf) |
Een geordende verzameling van werken of gegevens |
Recht om op te treden tegen opvragen en hergebruiken |
Vacaturebank op een website |
|
(ontstaat door het eerste gebruik) |
Naam waaronder onderneming handel drijft |
Recht op het gebruik in een bepaald gebied. |
Bedrijfsnaam |
|
(ontstaat door registratie) |
Plantenras |
Recht om teeltmateriaal te exploiteren. |
Jonagold |
|
(ontstaat door registratie) |
Onderscheidende naam of teken |
Monopolie op het gebruik. Recht om ander gebruik te verbieden. |
|
|
(ontstaat door registratie) |
Vormgeving van een product |
Monopolie op het gebruik. Recht om ander gebruik te verbieden. |
Meubels |
|
(ontstaat door registratie) |
Een technisch product of proces |
Recht om te exploiteren. |
Paint brush clip, medicijnen |
|
(ontstaat door registratie) |
Het unieke adres van een webpagina |
Recht op het gebruik van de domeinnaam. |
https://www.hanze.nl |
|
(ontstaat door registratie) |
Streekproduct |
Bescherming tegen misbruik of tegen praktijken die de consumenten kunnen misleiden. |
Gorgonzola, Brussels Grondwitloof, |
|
Geen Intellectueel Eigendomsrecht, maar wel een vorm om bepaalde ontwikkelingen te beschermen: |
|||
|
(ontstaat vanzelf) |
Bedrijfsgeheimen |
Bescherming tegen derden die bedrijfsgeheim op onrechtmatige wijze afhandig maken. |
Recept voor Coca-Cola |
Waar wordt Intellectueel Eigendom geregeld?
Het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO) is het agentschap van de Europese Unie (EU) dat verantwoordelijk is voor het beheer van de EU-merken (EUTM's), de geregistreerde Gemeenschapsmodellen (RCD's), de geografische aanduidingen (GA's) voor ambachtelijke en industriële producten en de Europese en internationale samenwerking op het gebied van intellectuele eigendom (IE), evenals het Europees Waarnemingscentrum voor inbreuken op intellectuele-eigendomsrechten.
World Intellectual Property Organization (WIPO) is een organisatie van de Verenigde Naties gevestigd in Genève, waarbij thans meer dan 180 landen zijn aangesloten. WIPO beheert meer dan 20 internationale verdragen op het gebied van de intellectuele eigendomsrechten, waaronder de twee oudste: het Unieverdrag van Parijs en de Berner Conventie.
Sinds 2015 werken het EUIPO en het WIPO samen. In december 2023 werd er een overeenkomst getekend voor meer samenwerking op 18 samenwerkingsgebieden en op het gebied van IP-waardering en IP-financiering, het ontwikkelen van beste praktijken op deze gebieden en het vergemakkelijken van de toegang tot financiering, met name voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's).
Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) is onderdeel van de Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom (BOIE). De BOIP heeft tot taak:
- de uitvoering van het Benelux-Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom (BVIE) en het Uitvoeringsreglement;
- de bevordering van de bescherming van merken en tekeningen of modellen in de Benelux-landen;
- de uitvoering van aanvullende taken op andere gebieden van het recht inzake de intellectuele eigendom, die de Raad van Bestuur aanwijst;
- voortdurende evaluatie en, indien nodig, aanpassing van het Benelux-recht inzake merken en tekeningen of modellen, in het licht van onder meer de internationale en communautaire ontwikkelingen.
Intellectueel Eigendom in onderzoek
De Hanze doet veel van haar onderzoek in samenwerkingsverbanden. Het is daarom belangrijk om het Intellectueel Eigendom beleid vanuit dat perspectief te bekijken. De basis van samenwerkingsverbanden is een samenwerkingsovereenkomst.
Door het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst kun je het Intellectueel Eigendom op de resultaten van je onderzoek veilig stellen.
Verder zorgt het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst er voor dat de Hanze de volgende doelen veilig kan stellen:
- Het open verspreiden van publiek gefinancierde onderzoeksresultaten.
- Zo breed mogelijke impact bereiken in onderwijs, onderzoeksdomein en beroepspraktijk.
- Profilering als deskundige kennisinstelling.
- Een aantrekkelijke onderzoekspartner zijn.
- Het stimuleren van ondernemerschap en valorisatie.
- Het genereren van middelen om onderzoek te bekostigen.
Deze belangen zijn soms onderling tegenstrijdig. Daarnaast hebben de partijen waarmee wordt samengewerkt natuurlijk zelf ook belangen. Kortom, de afspraken in de samenwerkingsovereenkomst zullen maatwerk zijn. Het doel daarbij is om een goede samenwerkingsrelatie op te bouwen en tegelijkertijd een aantal heldere afspraken vast te leggen. De juridisch adviseur van bureau CvB kan daarbij adviseren.
Meer informatie kun je vinden in het Open Science Kader van de Hanze en in de Library Guide over Kennisveiligheid (Nog in ontwikkeling).
- Samenwerkingsovereenkomsten die de Hanze met externe partijen sluit, zijn gebaseerd op de volgende principes:
- Vrijheid om eigen resultaten te publiceren, eventueel na maximaal 6 maanden embargo.
- Vrijheid om vervolgonderzoek te doen, ook met andere partijen.
- Vrijheid om nieuwe kennis (foreground IP) in onderwijs te gebruiken.
- Eigendom van nieuwe kennis gaat naar de uitvinder of maker.
- Geen verplichte overdracht of licentie van nieuwe kennis.
- De Hanze ontvangt een eerlijke vergoeding voor commercieel gebruik van nieuwe kennis.
- Toestemming voor commercieel gebruik van nieuwe kennis is onder voorwaarden, zoals een anti-ijskast beding (tegen het niet gebruiken van kennis).
- De Hanze hoeft geen toegang te geven tot oude kennis buiten het project.
- De partner krijgt geen automatisch recht op toekomstige resultaten of intellectuele eigendomsrechten.
Toelichting: Deze regels zijn gebaseerd op de richtlijnen van de VSNU/NFU voor publiek-private samenwerkingen en beschermen de rechten van de Hanze. In sommige samenwerkingen kan het bedrijf een optie krijgen om exclusieve rechten te verwerven, waarbij de overdracht van intellectuele eigendom minimaal 18 maanden na indiening van een octrooi plaatsvindt.
- De Hanze vraagt in principe geen octrooien aan, behalve in bijzondere gevallen zoals beschreven bij de Octrooiaanvraag in uitzondering op Open. Dit geldt zowel voor vindingen waarvan de Hanze volledig eigenaar is, als voor gedeelde eigendommen in samenwerkingen.
Toelichting: Octrooien aanvragen vereist specifieke expertise, en het beheren en verdedigen ervan is duur. Hoewel dit kan worden uitbesteed, blijft het een grote investering in geld en kennis, wat voor de Hanze momenteel niet rendabel lijkt. Het verkopen van octrooirechten tegen een vergoeding past beter bij onze werkwijze. Ook is profilering geen goede reden voor een octrooiaanvraag; die kan beter worden bereikt door als eerste te publiceren.
-
Als samenwerkingspartners de intellectuele eigendomsrechten (IE) van de Hanze willen overnemen, bijvoorbeeld voor een octrooi op een vinding waarbij de Hanze mede-uitvinder is, wordt een redelijke vergoeding afgesproken.
Toelichting: De Hanzehogeschool weegt de belangen af voordat wordt besloten om IE-rechten over te dragen. Soms kan een partner het product alleen verder ontwikkelen of investeerders aantrekken als het IE goed beschermd is. Wat een redelijke vergoeding is, hangt af van de situatie en kan bijvoorbeeld bestaan uit onderzoeksapparatuur, mensuren of stageplaatsen. Zo’n afspraak kan ook later worden gemaakt als er meer duidelijkheid is over de uitkomsten.
- Als een octrooirecht wordt overgedragen, eist de Hanze dat de uitvinders genoemd worden in de octrooiaanvraag.
Toelichting: Het recht om als uitvinder genoemd te worden is een persoonlijk recht van de Hanze-medewerker(s) of -student en helpt bij hun profilering. Dit heeft geen invloed op het octrooi zelf.
- De Hanze biedt momenteel geen specifieke ondersteuning voor het aanvragen van octrooien. Bij behoefte wordt externe expertise ingeschakeld.
Toelichting: Het inschakelen van externe experts is meestal kosteneffectiever dan zelf kennis opbouwen. Een optie is om via het samenwerkingsverband Northern Knowledge de expertise van de Rijksuniversiteit Groningen in te huren.
Meer informatie kun je vinden in het Open Science Kader van de Hanze.
Bij de Hanze is is het standaard om onderzoek openbaar te maken via Open Science en Open Access publiceren. Kennis delen staat voorop. In uitzonderlijke gevallen kan de Hanze hiervan afwijken.
Wanneer wijken we af en vragen we een octrooi aan? Dit gebeurt alleen als de vondst of nieuwe kennis:
- Verwacht wordt om minstens €100.000 extra inkomsten op te leveren in de eerste 5 jaar, en
- Past binnen de doelen van de Hanze en het betreffende onderdeel.
Als je denkt dat een vondst hieraan voldoet, neem dan contact op met de juridisch adviseur. Deze is expert op het gebied van intellectueel eigendom en octrooien en kan verder helpen, ook met externe contacten. Daarna kan een extern vooronderzoek gestart worden. De kosten hiervoor komen ten laste van het kenniscentrum of de school, dus de budgethouder moet worden betrokken.
De volgende stap is het opstellen van een business case, waarin ook de kosten van de octrooiaanvraag en mogelijke juridische verdedigingskosten worden meegenomen. De budgethouder moet akkoord gaan met de investeringen, en het voorstel moet worden goedgekeurd door het College van Bestuur.
Meer informatie hierover staat beschreven in het Open Science beleid van de Hanze.
Verwante informatie
- Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie
Het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO) is verantwoordelijk voor het beheer van EU-merken, geregistreerde ontwerpen, geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten, en de samenwerking rond intellectuele eigendom in Europa en internationaal. Het beheert ook het Europees Waarnemingscentrum voor schendingen van intellectuele eigendomsrechten. - IE-woordenboek
In het IE-woordenboek vind je een uitleg van elk begrip, de plaats in het IE-recht, de oorsprong er van en voorbeelden. - Open Science Kader
Richtlijnen en handreikingen voor Open Science praktijken aan de Hanze. - World Intellectual Property Organization
De World Intellectual Property Organization (WIPO) is een agentschap van de Verenigde Naties dat innovators en ontwerpers wereldwijd ondersteunt en ervoor zorgt dat hun ideeën veilig op de markt komen en overal bijdragen aan een beter leven.
